[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
درباره پژوهشکده هنر::
مقالات در دست انتشار::
::
ISSN: ۲۲۵۱-۸۶۳۰
 e-ISSN: ۲۲۵۱-۹۹۷۱
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 12، شماره 48 - ( پائیز 1402 ) ::
جلد 12 شماره 48 صفحات 49-37 برگشت به فهرست نسخه ها
تخیل معقول از منظر ابن‌سینا و بازتاب آن در طراحی صور مرکب نگارهٔ پنهان‌شدن حضرت زکریا در داخل درخت
رویا رضاپور مقدم* ، مهدی محمدزاده ، سعید علیزاده
چکیده:   (613 مشاهده)
داستان پنهان‌‌‌‌‌شدن حضرت زکریا در داخل درخت، در نگاره‌‌‌‌‌ای از کتاب فالنامهٔ شاه‌‌‌‌‌تهماسبی بازنمایی شده است. در این نگاره، حضرت زکریا، شیطان و دو فرد اغواشده، به‌‌‌‌‌عنوان چهار شخصیت‌‌‌‌‌ اصلی نگاره حضور دارند که نگارگر عصر صفوی در روند طراحی صورت آن‌‌‌‌‌ها رویکردی متفاوت اتخاذ کرده است. این تفاوت بر دایرهٔ تصرفات و تحدید قوهٔ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ متخیله در نزد نگارگر اشاره دارد. قوهٔ متخیله بر مبنای کیفیت تعلقات ادراکی و جهان‌‌‌‌‌بینی نگارگر در مقام مدرِک می‌‌‌‌‌تواند در محدودهٔ محسوسات به دخل و تصرف بپردازد و یا، در گامی فراتر، به اتصال عقل فعال مستفیض شود. نگارگری که به این صعود توفیق یابد در رهیافت‌‌‌‌‌های هنرمندانهٔ خود، قائل به تصرف صرف در صور و معانی محسوسات نیست، بلکه رو به ‌‌‌‌‌سوی معقولات دارد و در برخی از مصادیق صوری به بازنمایی محسوس از امری معقول می‌‌‌‌‌پردازد. تبیین دقیق مباحث فوق به‌‌‌‌‌صورت قابل ملاحظه‌‌‌‌‌ای در آرای ابن‌‌‌‌‌سینا بیان شده است. بر مبنای نظام فکری ابن‌‌‌‌‌سینا، قوهٔ خیال از متخیله متمایز می‌‌‌‌‌شود و متخیله می‌‌‌‌‌تواند به استعداد انطباع و دریافت صور معقول از عقل فعال توفیق یابد. تطبیق و تحلیل مصداقی آرای ابن‌‌‌‌‌سینا در باب تخیل را می‌‌‌‌‌توان در نگارهٔ‌‌‌‌‌ پنهان‌‌‌‌‌شدن حضرت زکریا در داخل درخت مورد تأمل قرار داد و به طرح این سؤال پرداخت که قوهٔ متخیلهٔ نگارگر بر مبنای کدام‌‌‌‌‌یک از کیفیات محسوس و یا معقول به طراحی صور مرکب در چهرهٔ شخصیت‌‌‌‌‌های اغواشده پرداخته است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی و تطبیقی و با نظر به سؤال مذکور، ماحصل بررسی‌‌‌‌‌ها را چنین می‌‌‌‌‌یابد که تخیل نگارگر در پرتو عقل فعال، کیفیتی معقول یافته است. او به مدد تخیل معقول، رهیافتی صوری-معنایی را برای بازنماییِ محسوس از امری نامحسوس اتخاذ می‌‌‌‌‌کند که برآیند آن، طراحی صور مرکب انسان-حیوان برای شخصیت‌‌‌‌‌های اغواشده است. در این طراحی دوسویه، پیکر انسانی صورتی ناظر بر سیرت خود دارد که در ملازمت با هم به ‌‌‌‌‌تصویر کشیده شده‌‌‌‌‌ است.
واژه‌های کلیدی: تخیل معقول، عقل فعال، نقاشی ایرانی، صور مرکب، انتزاع نامحسوس.
متن کامل [PDF 675 kb]   (407 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1402/1/24 | پذیرش: 1402/5/19
فهرست منابع
1. آژند، یعقوب (1392). نگارگری ایران (جلد2). تهران: سمت.
2. آملی، سیدحیدر (1368). جامع الاسرار و منبع الانوار (جلد 2). تهران: علمی و فرهنگی؛ وزارت فرهنگ و
3. آموزش عالی.
4. ارسطو (1369). دربارهٔ نفس. ترجمه: علی مراد داوودی، (چاپ سوم)، تهران: حکمت.
5. ابن‌سینا، حسین عبدالله (1364الف). النجاه. (چاپ دوم)، تهران: مرتضوی.
6. ابن‌سینا، حسین عبدالله (1364ب). ترجمهٔ رساله اضحویه. تصحیح، مقدمه و تعلیقات: حسین خدیو‌ جم، (چاپ دوم)، تهران: اطلاعات.
7. ابن‌سینا، حسین عبدالله (1371). المباحثات. تحقیق و تعلیق: محسن بیدارفر، قم: بیدار.
8. ابن‌سینا، حسین عبدالله (1383الف). دانشنامهٔ علائی برگزیدهٔ طبیعیات. مقدمه، حواشی و تصحیح: سیدمحمد مشکوه، همدان: دانشگاه بوعلی سینا؛ تهران: انجم آثار و مفاخر فرهنگی.
9. ابن‌سینا، حسین عبدالله (1383ب). رسالهٔ نفس. مقدمه، حواشی و تصحیح: موسی عمید، همدان: دانشگاه بوعلی سینا؛ تهران: انجم آثار و مفاخر فرهنگی.
10. بلخاری قهی، حسن (1387). بررسی تطبیقی آرای ابن‌سینا و ساموئل کالریج در مورد تمایز میان خیال و تخیل. فصلنامهٔ اندیشهٔ دینی دانشگاه شیراز، پیاپی 27، 1-24.
11. بهشتی، احمد (1386). تجرید شرح نمط هفتم از کتاب الاشارات و التنبیهات. (چاپ دوم)، قم: انتشارات بوستان کتاب.
12. جزایری، نعمت الله بن عبدالله (1392). قصص الانبیاء: تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم. ترجمه: صادق و حسین حسن‌زاده، (چاپ پنجم)، قم: اجود.
13. دیباجی، سیدمحمدعلی (1385). نوآوری‌های ابن‌سینا در علم النفس. پژوهش‌های فلسفی و کلامی، 8 (1)، 89-53.
14. ربیعی، هادی (1393). رویکرد حکمای مشاء مسلمان به هنر اسلامی. در جستارهایی در چیستی هنر اسلامی. به اهتمام: هادی ربیعی، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن.
15. ربیعی، هادی؛ غفاری، میترا (1397). تأملی بر جایگاه نقاشی در حکمت سینوی. فصلنامهٔ علمی-پژوهشی کیمیای هنر، 7 (28)، 91-79.
16. صادقی، احمد (1392). عقل و هستی از دیدگاه ابن عربی. ترجمه: محمدرضا وصفی و مسعود انصاری، تهران: جامی.
17. عرفانی، مرتضی (1391). بررسی و نقد دیدگاه ابن‌سینا دربارهٔ حیث التفاتی ادراک حسی. فصلنامهٔ اندیشهٔ دینی دانشگاه شیراز، پپاپی 43، 55-70.
18. کربن، هانری (1395). تاریخ فلسفه‌ی اسلامی. ترجمه: جواد طباطبایی، (چاپ دوم)، تهران: مینوی خرد.
19. کوشکی، عبدالرضا؛ رحیم‌پور، فروغ‌السادات؛ شانظری، جعفر (1398)، تعامل قوه‌ی متصرفه با سایر قوای ادراکی از منظر ابن‌سینا و ملاصدار. دوفصلنامهٔ حکمت سینوی، 23 (62)، 130-111.
20. ملکشاهی، حسن (1390). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن‌سینا. (جلد اول)، (چاپ هفتم)، تهران: انتشارات سروش.
21. ناصرخسرو قبادیانی، ابو معین (1363). جامع الحکمتین. تصحیح و مقدمه: هانری کربن و محمد معین، (چاپ دوم)، تهران: طهوری.
22. نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1383). شرح الاشارات و التنبیهات. تحقیق: آیت الله حسن‌زاده آملی، (جلد 1و2)، قم: بوستان کتاب.
23. نیشابوری، ابراهیم بن منصور (1386). قصص الانبیاء: داستان پیغامبران. به اهتمام: حبیب یغمائی، (چاپ پنجم)، تهران: علمی و فرهنگی.
24. Farhad, Massumeh; Bagci, Serpil (2009). Falnama. United Kingdom: Thames & Hudson.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Rezapour Moghadam R, Mohammadzadeh M, Alizadeh S. Avicenna’s Perspective of Intelligible Imagination and Its Reflection in Drawing of the Compound Images of the Painting of “Zakarya Hiding inside the Tree”. کیمیای هنر 2023; 12 (48) :37-49
URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2191-fa.html

رضاپور مقدم رویا، محمدزاده مهدی، علیزاده سعید. تخیل معقول از منظر ابن‌سینا و بازتاب آن در طراحی صور مرکب نگارهٔ پنهان‌شدن حضرت زکریا در داخل درخت. کیمیای هنر. 1402; 12 (48) :37-49

URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2191-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 48 - ( پائیز 1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
Kimiya-ye-Honar
Persian site map - English site map - Created in 0.06 seconds with 38 queries by YEKTAWEB 4660