سینمای تجربی (Experimental) را قالبی ورای جریان غالب سینمای روایی، به مثابه کاوش در مؤلفه‌های فرمی سینما دانسته‌اند. بر این مبنا پژوهش حاضر بنا دارد در جستجوی چارچوبی زیبایی‌شناختی، به تحلیل ماهوی بنمایههای اصلی این قالب فیلم‌سازی بپردازد. بدین رو رویکرد نظری تجربه‌گرایی(Empricism) در فلسفۀ هنر مورد استفاده قرار گرفته که به نظر آراء متفکران آن می‌تواند به فهم بیش‌تر سویه‌های زیبایی‌شناختی این نوع سینما کمک کند. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی است و بدین‌ترتیب با توصیف مؤلفه‌های اصلی سینمای تجربی به سوی خوانش تحلیلی آن ویژگی‌ها در آراء تجربه‌گرایان گام بردارد. یافته‌های تحقیق گویای این واقعیت‌اند که سینمای تجربی، واجد شاخصه‌هایی است که عمده‌ترینِ آن‌ها تأثیر مبتنی بر ادراک (حسی) انسانی محسوب می‌شود. ادراکی که مبتنی بر قیود روایی، منطقی و دیگر سویه‌های جریان مسلط و عامه‌پسند سینما نبوده و با به چالش کشیدن انسان، به سوی نوآوری روانی و فناوانه براساس بنمایههای حسی، تفکری و حتی ابزاری و مهم‌تر از همه نوعی شهود در ادراک گام برمی‌دارد. لذا یک چارچوب زیبایی‌شناختی علّیِ ماشینیِ عرف‌گرا نمی‌تواند پاسخ‌گوی چنین غایت سیالِ انتزاعیِ غیرهنجارینی در آفرینش و ادراک هنری باشد. شواهد تحقیق نشان می‌دهند که ارغنون این سینمای تجربیِ مبتنی بر حواس پنجگانه را می‌توان بر زیبایی‌شناسی تجربه‌گرایان قرن هجدهم استوار کرد. این اندیشه زیبایی را مسئله‌ای سوبژکتیو می‌داند که مرجع آن نه خود ابژه، بلکه ذهن فرد است، که در تعریف زیبایی نقش دارد. در واقع سوبژکتیویسم زیبایی‌شناختی منکر درونی‌بودگی کیفیت‌های زیبایی‌شناختی در ذات ابژه‌ها بوده و مدعی است که آنچه موجب زیبایی یک ابژه می‌شود واکنش خاصی است که در سوژه ایجاد می‌کند. این تلقی شهودی تا جایی پیش می‌رود که غایتی چنان شورانگیز می‌یابد که گزارۀ زیبایی به مثابه تناسب را رد کرده و غایتی مبتنی بر سودمندی و کمال برای آن قائل نیست؛ چون زیبایی را زادۀ خرد نمی‌داند. در نتیجۀ این تفکر سپهر اندیشه‌ای را ترسیم می‌کند که بر پایۀ تجربیات فرد در ادراک حسی، بر شهود، نسبت به منطق و قواعد علّی در عرصۀ آفرینش و فهم و داوری، اولویت می‌بخشد که این همانا ذات تجسم‌بخش سینمای تجربی است.
Kianian M, Saranjam M H. Analysis of the Aesthetic Principles of Experimental Cinema in Empiricism Philosophy. کیمیای هنر 2024; 13 (51) :61-76 URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2311-fa.html
کیانیان مجید، سرانجام محمد حسین. واکاوی بنمایههای زیبایی‌شناختی سینمای تجربی در فلسفهٔ تجربه‌گرا. کیمیای هنر. 1403; 13 (51) :61-76
