[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
درباره پژوهشکده هنر::
مقالات در دست انتشار::
::
ISSN: ۲۲۵۱-۸۶۳۰
 e-ISSN: ۲۲۵۱-۹۹۷۱
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 12، شماره 46 - ( بهار 1402 ) ::
جلد 12 شماره 46 صفحات 38-21 برگشت به فهرست نسخه ها
واکاوی معنا و مفهوم «اسلیمی» در هنر اسلامی از منظر حکمت اسلامی
مهدی رجایی* ، حسن بلخاری قهی ، سیدمحمد فدوی
چکیده:   (902 مشاهده)
واژه اسلیمی که برای نامگذاری نقشمایهای ویژه در هنر ایران وضع شده، یکی از پربسامدترین واژهها در حوزه هنراسلامی است. امروزه پژوهشهای گوناگونی درباره منشأ اولیه نقشمایه اسلیمی و سیر تحول و تطور تاریخی آن در هنراسلامی صورت گرفته اما پژوهشی انجام نپذیرفته است که منحصراً به واژه اسلیمی پرداخته باشد. این موضوع در حالی است که عنوان هر پدیده میتواند مهمترین فتح بابی به معنای آن پدیده باشد. هدف و ضرورت انجام پژوهش حاضر این است که معنای نهفته در واژه اسلیمی آشکار شود زیرا از این طریق میتوان به شناخت کاملتری از اسلیمی دست یافت. اهمیت شناخت واژه اسلیمی از دو جنبه درخور توجه است: یکی به دلیل وضع واژه اسلیمی از ماده «سَلَ-مَ» و معنای «تسلیم» که در بطن آن مستتر است و دوم به سبب رابطهای که میتوان براساس فریضه نماز که مهمترین آموزه عملی دین اسلام است؛ بین واژه اسلیمی و نقشمایه آن برقرار کرد. پژوهش کیفی حاضر از نوع توصیفی‌‌تحلیلی است که در بخش واکاوی معنا و مفهوم واژه اسلیمی تا حدودی وارد حوزههای معناشناسی و ریشهشناسی نیز شده است؛ پژوهشی که با استفاده از منابع کتابخانهای انجام شده و مسئله اصلی آن، کشف معنای واژه اسلیمی است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که واژه اسلیمی در زبان فارسی ابداع شده و تحت تأثیر هیچیک از قاعدههای زبانی اِماله و قلب قرار نگرفته است. واژه اسلیمی چه از ماده «سَلَمَ» عربی وضع شده باشد و چه از واژه «سَلْمْ» در زبانهای باستانی ایران ساخته شده باشد، بر اساس منابع تاریخی با واژه «اسلامی» مترادف است و بارزترین معنای آن «تسلیم» است. واژهای که به عنوان یکی از بنیادیترین واژهها در قرآن کریم محسوب میشود. بدین ترتیب نقشمایه اسلیمی میتواند به عنوان نمادی از تجسم ارکان نماز مطرح باشد که خود بیانگر تسلیم و سرسپردگی انسان در برابر خداوند است.
واژه‌های کلیدی: اسلیمی، اسلام، معناشناسی، ریشه‌شناسی، نماز، هنر اسلامی
متن کامل [PDF 1818 kb]   (497 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/7/3 | پذیرش: 1401/10/19
فهرست منابع
1. قرآن‌کریم. (1381)، قم: دار‌القرآن‌الکریم.
2. آژند، یعقوب. (1387)، مکتب نگارگری هرات، تهران: فرهنگستان هنر.
3. آژند، یعقوب. (1393)، هفت اصل تزئینی هنر ایران، تهران: نشر پیکره.
4. ابن منظور، محمد‌بن‌مکرم؛ شیری، علی. (1408ق)، لسان‌العرب، دوره 18جلدی، بیروت: دار احیاء‌التراث‌العربی.
5. احمدزاده، سیدمصطفی. (1400)، «معناشناسی واژگانی قرآن‌کریم»، دوفصلنامه علمی پژوهش‌های‌ زبانشناختی قرآن، سال دهم، ش2.
6. اسکندرپور خرمی، پرویز. (1383)، اسلیمی و نشان‌ها، تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه.
7. اشرف مازندرانی، محمدسعید. (1373)، دیوان اشعار، به کوشش حسن سیدان، تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
8. امیدی رازی تهرانی، سعدالدین. [بیتا]، کتاب خطی دیوان اشعار، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 115.
9. انوری، حسن. (1382)، فرهنگ سخن، تهران: سخن.
10. ایزوتسو، توشیهیکو. (1360)، ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی-دینی در قرآن، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: قلم.
11. بابر، ظهیرالدین. (1308ق)، بابرنامه، ترجمه فارسی، بمبئی: [بی‌نا].
12. بهرامی، احسان. (1369)، فرهنگ واژه‌های اوستایی، جلد 3، تهران: نشر بلخ.
13. پادشاه، محمد. (1363)، فرهنگ جامع فارسی آنندراج، زیر نظر محمد دبیرسیاقی، جلد اول، تهران: خیام.
14. پاینده، ابوالقاسم؛ حسینی، سیدعلی. (1390)، نهج‌الفصاحه، تهران: دارالعلم.
15. تیک‌چند‌بهار، لاله. (1344ق)، فرهنگ لغات بهار عجم، لکنهو: [بی‌جا].
16. خمینی، روح‌الله. (1368)، سرالصلاه معراج‌السالکین و صلوه‌العارفین، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار.
17. خواندمیر، غیاث‌الدین‌بن‌همام‌الدین. (1380)، تاریخ حبیب‌السیر فی اخبار افراد بشر، تصحیح دبیر سیاقی و دیگران، جلد4، تهران: خیام.
18. خواندمیر، غیاث‌الدین‌بن‌همام‌الدین. (1372)، مأثرالملوک به ضمیمه خاتمه خلاصه‌الاخبار، تصحیح میرهاشم محدث، جلد1، تهران: رسا.
19. دوست‌محمد، هروی. (1372)، «دیباچه مرقع بهرام‌میرزا»، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، به کوشش نجیب مایل‌هروی، مشهد: آستان قدس رضوی.
20. دوغلات، میرزاحیدر. (1383)، تاریخ رشیدی، به کوشش عباسعلی غفاری‌فرد، تهران: میراث مکتوب.
21. دهخدا، علی‌اکبر. (1377)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
22. دیماند، موریس‌اسون. (1336)، راهنمای صنایع اسلامی، ترجمه عبدالله فریار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
23. زمانی، عباس. (1352)، «طرح اربسک و اسلیمی در آثار تاریخی اسلامی ایران»، هنر و مردم، دوره 11، ش 126.
24. سیدیوسف، حسین. (1372)، «رساله صحافی»، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، به کوشش نجیب مایل‌هروی، مشهد: آستان قدس رضوی.
25. شمیسا، سیروس. (1381)، نگاهی تازه به بدیع، تهران: فردوس.
26. صادقی‌بیک افشار. (1372)، «قانون‌الصور»، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، به کوشش نجیب مایل‌هروی، مشهد: آستان قدس رضوی.
27. طباطبایی‌بروجردی، حسین. (1340)، جامع احادیث شیعه، تهران: مطعبه المساحه.
28. طریحی، فخرالدین‌بن‌محمد؛ حسینی اشکوری، احمد. (1375)، مجمع البحرین، دوره 6جلدی، ایران، تهران: مکتبه‌المرتضویه.
29. عمر، احمدمختار؛ عمل، فریق. (1429ق)، معجم‌اللغه‌العربیه‌المعاصره، دوره 4جلدی، قاهره: عالم‌الکتب.
30. عمید، حسن. (1376)، فرهنگ فارسی دو جلدی عمید، تهران: امیرکبیر.
31. فره‌وشی، بهرام. (1381)، فرهنگ فارسی به پهلوی، تهران: دانشگاه تهران.
32. فیروزآبادی، محمد‌بن‌یعقوب. (1403ق)، القاموس‌المحیط، بیروت: دارالفکر.
33. قرائتی، محسن. (1388)، تفسیر سوره لقمان، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
34. قرشی، علی‌اکبر. (1375)، تفسیر احسن‌الحدیث، جلد1، تهران: بنیاد بعثت.
35. قریب، بدرالزمان. (1374)، فرهنگ سغدی، تهران: فرهنگان.
36. قضاعی، محمد‌بن‌سلامه. (1939)، شهاب‌الاخبار، ترجمه حمید فرخیان، تهران: موسسه فرهنگی دارالحدیث.
37. قصه‌خوان، قطب‌الدین‌محمد. (1372)، «مقدمه مرقع شاه طهماسب»، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، به کوشش نجیب مایل‌هروی، مشهد: آستان قدس رضوی.
38. قمی، حاج شیخ عباس. (1395)، فرهنگ واژگان قرآن کریم، ترجمه غلامحسین انصاری، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
39. کزازی، میر‌جلال‌الدین. (1379)، نامه باستان: ویرایش و گزارش شاهنامه فردوسی، جلد1، تهران: سمت.
40. لسانی‌فشارکی، محمدعلی. (1380)، مدخل «اماله»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد10، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
41. لینگز، مارتین. (1377)، هنر خط و تذهیب قرآنی، ترجمه مهرداد قیومی‌بیدهندی، تهران: گروس.
42. مارسیه، ژرژ. (1968)، الفن الاسلامی، ترجمه به عربی عفیف بهنسی، دمشق: [بی‌نا].
43. مایل‌هروی، نجیب. (1372)، کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی، مشهد: آستان قدس رضوی.
44. متقی، علی‌بن‌حسام‌الدین، (1387)، کنزالعمال، قم: موسسه فرهنگی تبیان.
45. مجلسی، محمدتقی. (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: دارالاحیاء.
46. محمدی ری‌شهری، محمد. (1384)، میزان‌الحکمه، تهران: دارالحدیث.
47. مرتضی زبیدی، محمد‌بن‌محمد. (1414ق)، تاج‌العروس من جواهر‌القاموس، بیروت: دارالفکر.
48. معلوف، لویس. (1992)، المنجد فی‌اللغه و‌الاعلام، بیروت: دارالمشرق.
49. معین، محمد. (1362)، فرهنگ فارسی معین، جلد اول، تهران: امیرکبیر.
50. مکارم شیرازی، ناصر. (1374)، تفسیر نمونه، جلد3، قم: دار‌الکتب‌الاسلامیه.
51. مل وارسته، سیالکوتی. (1380)، مصطلحات‌الشعرا، به کوشش سیروس شمیسا، تهران: فردوس.
52. منشی قمی، قاضی میراحمد. (1352)، گلستان هنر، به تصحیح احمد سهیلی‌خوانساری، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
53. میبدی، احمدبن‌محمد. (1371)، کشف‌الاسرار و عده‌الابرار، جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
54. نجار، محمدعلی. مصطفی، ابراهیم. (1989)، المعجم‌الوسیط، دوره 2 جلدی، استانبول: دار‌الدعوه.
55. نصیری امینی، فخرالدین. (1357)، روکش جلد و انواع آن، گردآوری ایرج افشار، جلد اول، تهران: [بی‌نا].
56. نفیسی، علی‌اکبر. (1355)، فرهنگ نفیسی ناظم‌الاطباء، تهران: خیام.
57. نویدی شیرازی، خواجه زین‌العابدین علی. (1977)، آیین اسکندری، به کوشش ابوالفضل رحیموف، مسکو: انتشارات دانش.
58. نویدی شیرازی، خواجه زین‌العابدین علی. (1978)، دوحه‌الازهار، به کوشش علی مینایی تبریزی و دیگران، مسکو: انتشارات دانش.
59. نویدی شیرازی، خواجه زین‌العابدین علی. (1974)، روضه‌الصفات، به کوشش ابوالفضل رحیموف، مسکو: انتشارات دانش.
60. Riegl, Alois.( 1893) stil fragen, Berlin.
61. Schuon, Frithjof. (1963) Understanding Islam, Landan, Allen & Unwin.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Radjaei M, Bolkhari H, Fadavi S M. Analysing Concept and Meaning of the Word “Eslimi” (An Arabesque) in Islamic Art from The Viewpoint of Islamic Wisdom. کیمیای هنر 2023; 12 (46) :21-38
URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2225-fa.html

رجایی مهدی، بلخاری قهی حسن، فدوی سیدمحمد. واکاوی معنا و مفهوم «اسلیمی» در هنر اسلامی از منظر حکمت اسلامی. کیمیای هنر. 1402; 12 (46) :21-38

URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2225-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 46 - ( بهار 1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
Kimiya-ye-Honar
Persian site map - English site map - Created in 0.05 seconds with 38 queries by YEKTAWEB 4660