شمایل امپراتوران مغول در مجموعۀ شمایلنگاریها، به عنوان هستۀ اصلی و بخش عمدهای از هنر تصویری هند، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده؛ درواقع علاقۀ شاهان گورکانی به شکوه و جلال نقشی تعیینکننده در سرنوشت این شمایلها داشته است، تا آنجا که نفوذ و حمایت آنان بر هنر تصویری، که اساساً یک هنر درباری بوده، موجب گردید تا هنرمندان، عظمت زندگی دربار را به شکل واقعگرایانهای به نمایش درآورند و در این تصویرگریِ شاهانه، امپراتوران را آراسته به انواع زیورآلات نشان دهند. لذا، در این پژوهش برآنیم با مطالعۀ تبار زیورآلاتشان در شمایل سلطنتی بر مبنای نظریۀ تبارشناسی میشل فوکو، به مؤلفههای شکلدهندۀ آن بپردازیم. هدف این پژوهش، شناسایی تبار و مؤلفههای اثرگذار در فرآیند شکلگیری زیورآلات سلطنتی و جایگاه آنها در بیان اقتدار و عظمت سلسلۀ گورکانی به رقبایشان، به استناد هنر تصویری بوده است، زیرا، تبارشناسی توانسته با کنار زدن وجه ثابت مفهوم زیورآلات گورکانی، از زوایۀ دید دقیقتری به آن بنگرد و فرآیند شکلگیری زیورآلات را در طول تاریخ شرح دهد. سؤال این است کهشکلگیری و موجودیتیافتن زیورآلات پادشاهان مغول، از بابر تا اورنگ زیب، به روایت شمایلهای سلطنتی متأثر از چه شرایطی بوده است؟ روش پژوهش حاضر بنیادین بوده که به صورت کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی، بر مبنای رویکرد تبارشناسی فوکویی و گردآوری اطلاعات کتابخانهای انجام گرفته است. یافتههای پژوهش بیان میکنند، زیورآلاتِ پُرکاربرد، تبار واحد نداشته بلکه در گذر زمان و متأثر از عوامل تاریخی- اجتماعی تغییر کردهاند. هنرمندان نیز بدون در نظر گرفتن خاستگاه آنها که متأثر از فرهنگ هندو، ایرانی- اسلامی و اروپایی بوده، آن را جزء جدانشدنی از شمایلها دانستهاند که فراتر از جنبۀ زینتی، نمادی از شخصیت اجتماعی خاندان سلطنتی و برای بیان قدرت سلسلۀ گورکانی کاربرد داشتهاند، زیرا مغولان کبیر، به عنوان یکی از ثروتمندترین امپراتوریها، بر این باور بودند که برای بیان اعتبار سلسلۀ گورکانی باید گنجِ خود را به خود بیاویزند. لذا هنرمندان نیز به تأسی از آنان، در شمایلهای سلطنتی، منشأ قدرت را در نشاندادن هر چه باشکوهتر امپراتورانِ مغول آراسته در انواع زیورآلات دانستهاند.
Mehdipour Moghaddam Z. Genealogy of Indian Mughal Emperors' Jewels Narration by Royal Iconography (Case Study: Painting of “The Rulers of the Mughal Dynasty from Babur to Awrangzeb, with Their Ancestor Timur”). کیمیای هنر 2024; 13 (52) :73-91 URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2350-fa.html
مهدیپور مقدم زهرا. تبارشناسی زیورآلات امپراتوران مغول در هند به روایت شمایلهای سلطنتی (مطالعۀ موردی: نقاشی «سلاطین مغول از بابر تا اورنگ زیب به همراه جدشان تیمور»). کیمیای هنر. 1403; 13 (52) :73-91