بر اساس زیبایی‌شناسی سنتی غرب درباب طبیعت، محیط زیست به‌خودی‌خود ارزش زیبایی‌شناختی ندارد؛ اما دلیل اینکه چرا آن را «زیبا» ارزیابی می‌کنند این است که برخی از ویژگی‌های آن، نیازهای زیبایی‌شناختی انسان را برآورده می‌کند. در این «دیدگاهِ انسان‌محور»، ذهن انسان (سوژه) است که اهمیت دارد و زیبایی‌شناسی زیست‌محیطی به تابعی از ارادهٔ انسان تبدیل می‌شود. اما آلن کارلسون بر اُبژهٔ طبیعت تأکید دارد و در «دیدگاه اُبژه‌محور» وی، طبیعت ارزش ذاتی دارد و رابطهٔ سوژهٔ انسان با اُبژهٔ طبیعت، ارتباطی از دور و جدا از هم نیست، بلکه رابطه‌ای درهم‌آمیخته است. در فلسفهٔ زیست‌محیطی وی، نسبت سوژه و ابژه بر پایهٔ تعامل بین دانش علمی سوژه و تجربهٔ زیبایی‌شناختی از اُبژه استوار است. سوژه (انسان) با استفاده از دانش علمی، ابژه (طبیعت) را به‌درستی درک می‌کند و از این طریق به تجربهٔ زیبایی‌شناختی عمیق‌تری دست می‌یابد. این رویکرد نه‌تنها به غنای تجربهٔ زیبایی‌شناختی کمک می‌کند، بلکه به تقویت اخلاق محیط‌زیستی و حفظ طبیعت نیز منجر می‌شود. کارلسون با تأکید بر ویژگی‌های عینی طبیعت، مرز بین سوژه و ابژه را کمرنگ می‌کند و انسان را به‌عنوان بخشی از طبیعت در نظر می‌گیرد. این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی و گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای صورت‌گرفته است و به این سؤال پاسخ می‌دهد که از منظر آلن کارلسون، ماهیت و رابطهٔ سوژه و اُبژهٔ زیبایی‌شناسی زیست‌محیطی چگونه است؛ به‌طوری‌که آرای کارلسون دربارهٔ زیبایی‌شناسی زیست‌محیطی توصیف و جنبه‌های مهم زیبایی‌شناسی وی تحلیل می‌شود. در این راستا، ابتدا شالودهٔ فلسفی نظریهٔ زیبایی‌شناسی کارلسون توصیف می‌شود؛ سپس، «ویژگی‌های زیبایی‌شناختی اُبژهٔ طبیعت» از منظر وی بیان و نسبت آنها با «ویژگی‌های باشکوه» و «ویژگی‌های فرهنگی» تبیین می‌شود و در ادامه، نقش توانایی زیبایی‌شناختی سوژهٔ انسان در آشکارساختن این صفات و ارزش‌ها بر اساس شناخت و احترام به ویژگی‌های عینی و ارزش‌های ذاتی اُبژه توصیف شده، سه نوع دانشی که زیبایی‌شناس در درک زیبایی‌شناختی بهتر پدیده (شیء) مورد نظر می‌تواند بهره ببرد، تشریح، و در انتها، مفهوم «زیبایی‌شناسی مثبت» کارلسون در این ارتباط مطرح می‌شود.
Rezvani Ahangarkolaee H, Davodi Roknabadi A, Jahangard A A, Ardalani H. From Human Subject to Nature Object: Environmental Aesthetics from the Perspective of Allen Carlson. کیمیای هنر 2025; 14 (54) :91-109 URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2346-fa.html
رضوانی آهنگرکلائی حبیبه، داودی رکن‌آبادی ابوالفضل، جهانگرد علی‌اکبر، اردلانی حسین. از سوژهٔ انسان به اُبژهٔ طبیعت: زیبایی‌شناسی زیست‌محیطی از منظر آلن کارلسون. کیمیای هنر. 1404; 14 (54) :91-109
