|
بازتعریف خصایص صوری هنر شیعی و جستار آن در چهار نمونه از ضریحپوشهای حرم مطهر رضوی (متعلق به ضریح فولادی شاه سلطان حسین صفوی)
|
آمنه مافی تبار*   |
|
|
|
چکیده: (289 مشاهده) |
هنر شیعی، به عنوان یکی از نحله‌های هنر اسلامی، «زیباییِ» مبتنی بر وحدت ذاتی و صوری را مورد توجه قرار می‌دهد و در این مسیر از برخی عناصر مؤثر در ترکیب تجسمی همچون تکرار، نظم، الگوسازی، تعادل، توازن و تناسب به صورت خاص بهره می‌گیرد تا به تبیین مفاهیم نمادین و استعاری متناسب با کارکرد خود بپردازد. هنری که برای بهبود فهم مخاطب، بر تاریخ فرهنگی تکیه می‌زند و به جهت پیروی از مبانی دینی و عقیدتی از تجرید و انتزاع بهره می‌گیرد. با این نگاه، هدف این پژوهش آن است که چگونگی بروز و ظهور این اسلوب را در هنرهای کاربردی شیعی و به طور خاص در روپوش‌های ضریح فولادی حرم رضوی جستجو کند. این ضریح در دورۀ متأخر صفوی و به سفارش شاه سلطان حسین ساخته شد و ضریحپوشهای قابل دسترسی آن، متعلق به میانۀ عصر قاجارند. پرسش آنکه چگونه می‌توان برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های صوری هنر شیعی را در ضریحپوشهای حرم رضوی بازیابی و تبیین نمود؟ جهت یکپارچگی بحث و رهایی از انقیاد به مباحث تکنیکی، صرفاً چهار ثوب از ضریحپوشهای مخملین ضریح دوم حرم امام رضا (ع)، مورد مطالعه قرار گرفت. نتیجۀ این پژوهش توسعه‌ای به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی نشان داد که خصایص بارز هنر شیعی در ضریحپوشهای مزبور، قابل اعاده است؛ ضمن آنکه به صورت خاص، نمادپردازی و تکیه به تاریخ فرهنگی از طریق تأکید بر فضای خالی، تکرار طرح محرابی در قالب قاب‌بندی‌های مکرر دوره‌پوش و ضریح‌پوش، مؤکدساختن نوارهای دورگیر با خطوط زیگزاگی، استفاده از کتیبه‌نگاری، تأکید بر اعداد مقدس و همین‌طور به‌کارگیری نقش سرو به عنوان اصلی‌ترین نقشمایۀ کاربردی تأمین می‌گردد. |
|
| واژه‌های کلیدی: هنر شیعی، حرم رضوی، ضریح شاه سلطان حسین صفوی، ضریح پوش |
|
|
متن کامل [PDF 1585 kb]
(90 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/11/16 | پذیرش: 1403/3/1
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
