[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
درباره پژوهشکده هنر::
مقالات در دست انتشار::
::
ISSN: ۲۲۵۱-۸۶۳۰
 e-ISSN: ۲۲۵۱-۹۹۷۱
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
:: دوره 12، شماره 47 - ( تابستان 1402 ) ::
جلد 12 شماره 47 صفحات 40-23 برگشت به فهرست نسخه ها
تبیین بینامتنی تأثیرپذیری معماری اسلامی از معماری ساسانی در وجوه مفهوم معماری و فناوری ساخت
سید احسان میرهاشمی روته ، حسین سلطان‌زاده* ، شروین میرشاهزاده
چکیده:   (966 مشاهده)
فرضیه تأثیر معماری ساسانی بر معماری اسلامی را معطوف به تجانسهای فُرمی، شکلی و تزیینی بررسی کردهاند اما قابلیت انتساب این همگونیها به ادوار و آثار دیگر از نظر دور مانده است. معماری، دانش و پیشهای با ماهیت فنی و اجتماعی است، و مناسب است که در تبیین اثرگذاری، ماهیات مذکور نیز اضافه بر ارزیابی کالبدی بررسی شوند. بنابراین پژوهش حاضر این تأثیرگذاری را در لایههایی عمیقتر، یعنی در دو زمینه جایگاه معماری بهعنوان دانش و حرفه و همچنین فناوری ساختِ اجزای سازهای در دو دوره ساسانی و اسلامی که در پژوهشهای قبلی کمتر تدقیق شده، میسنجد. ابتنای نظری این سنجش استوار بر نظریه بینامتنیت و دادهها برای تحلیل مأخوذ از متون تاریخی است. هدف تحقیق، تبیین جایگاه معماری و کُنشگران مستقیم این حوزه در دوره ساسانی با دستمایه قرار دادن فهم در زمانی از معماری و همچنین تأملی دقیقتر بر فناوری ساختِ عناصر سازهای و اثر آنها بر متن بعدی، یعنی معماری اسلامی است. استخراج این ارتباط میتواند به تقویت یا تضعیف فرضیه اصلی و همچنین منشأ تکوین معماری اسلامی کمک کند. پژوهش از دید زمانی، مقطعی و گذشتهنگر، مبتنی بر استدلالهای عمدتاً استقرایی و از موضع فرایندی، کیفی و با رویکردی تفسیری- تاریخی است. بهنظر میرسد معماری اسلامی از حیث مفهوم، جایگاه این دانش و نظام دیوانی، کاملاً وامدار سنت معماری ساسانی باشد اما در حوزه فناوری ساخت، ضمن اتکای صریح به شگردهای فنی پیشین، اندک تغییراتی در شکل و مصالح جهت تکامل فنون پیشین ایجاد شده است. 
واژه‌های کلیدی: معماری ساسانی، معماری اسلامی، مفهوم معماری، فناوری ساخت، بینامتینت
متن کامل [PDF 670 kb]   (387 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1402/1/12 | پذیرش: 1402/3/24
فهرست منابع
1. ابراهیم‌العمری، عبدالعزیز (1420ق). الحِرَف و الصناعات فی عصر الرسول. (الطبعه الثالثه)، ریاض: دار اشبیلیا.
2. ابراهیمی‌دینانی، غلامحسین (1398). رویکرد حکمت اشراق به هنر اسلامی. در جستارهایی در چیستی هنر اسلامی. به‌اهتمام هادی ربیعی، تهران: متن.
3. ابن‌الاکفانی، شمس‌الدین (1322ق). ارشادالقاصد الی اسنی المقاصد. تصحیح محمد سلیم الآمدی، بیروت: بی‌نا.
4. ابن‌بلخی (1385). فارسنامه، تصحیح و تحشیه گای لسترنج و رینلود آلن نیکلسون، تهران: اساطیر.
5. ابن‌حسین مسعودی، ابوالحسن علی (1349). التنبیه و الاشراف. ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: بنگاه چاپ و ترجمه.
6. ابن‌حسین مسعودی، ابوالحسن علی (1382). مروج‌الذهب. ترجمه ابوالقاسم پاینده. (جلد 1)، تهران: علمی و فرهنگی.
7. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1971). العبر (تاریخ ابن‌خلدون). (8 الاجزاء)، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
8. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1382). مقدمه. ترجمه محمدپروین گنابادی. (جلد2)، تهران: علمی‌فرهنگی.
9. ابن‌طباطبا علوی، محمد (2005). عیارالشعر. شرح و تحقیقِ عباس عبدالساتر، (الطبعه‌الثانیه)، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
10. ابن قتیبه دینوری، مسلم (1996). عیون‌الاخبار. (3 مجلدان)، قاهره: دارالکتب المصریه.
11. ابن‌کثیر دمشقی، ابوالفداء (1986). البدایه و النهایه. (15 الاجزاء)، بیروت: دارالفکر.
12. ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (1414ق). لسان‌العرب. (الطبعه‌الثالثه)، (15 الاجزاء)، بیروت: دارالصادر.
13. ابن واضح یعقوبی، احمد (1356). البُلدان. ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
14. ابن واضح یعقوبی، احمد (1422ق). البُلدان. به‌کوشش امین ضناوی، بیروت: دارالکتب‌العلمیه [نسخه عربی].
15. احمدی، بابک (1370). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
16. الاصفهانی، ابوالفرج علی (1994). الاغانی. (25 مجلد)، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
17. البهنسی، عفیف (1385). هنر اسلامی. ترجمه محمود پورآقاسی، تهران: سوره مهر.
18. السیوطی، جلال‌الدین (1997). حسن المحاضره فی اخبار المصر و القاهره. تصحیحِ خلیل منصور، (2 الاجزاء)، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
19. العسکری، ابوهلال (1998). کتاب‌الصناعتین. تحقیقِ علی‌البجاوی و ابوالفضل‌ابراهیم، بیروت: مکتبه‌العصریه.
20. ابودلف، مُسعربن‌مهلهل (1354). سفرنامه ابودلف در ایران. تصحیحِ ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابوالفضل طباطبایی، (چاپ 2)، تهران: زوار.
21. استنفورد، مایکل (1387). درآمدی بر فلسفه تاریخ. ترجمه احمد گلمحمدی، تهران: نی.
22. باستانی پاریزی، محمد ابراهیم (1353). از پاریز تا پاریس. تهران: امیرکبیر.
23. بدره‌ای، فریدون (1346). مقدمه‌ای بر معناشناسی. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، (59)، 69-47.
24. بزنوال، رولان (1379). فناوری طاق در خاور کهن. ترجمه سیدمحسن حبیبی. تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی.
25. بلاذری، احمدبن‌یحیی (1957). فتوح‌البلدان. تصحیحِ صلاح‌الدین منجد، قاهره: مکتبه‌النهضه‌المصریه [نسخه عربی].
26. بلاذری، احمدبن‌یحیی (1337). فتوح‌البلدان. ترجمه محمد توکل، تهران: نقره.
27. پورشریعتی، پروانه (1398). افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی. ترجمه آوا واحدی نوایی، تهران: نی.
28. تجویدی، اکبر (1345). سهم معماری ایرانی در پیدایش معماری اسلامی. هنر و مردم، (47)، 2- 8.
29. تفتازانی، سعدالدین (1383). مختصرالمعانی. تصحیحِ خطیب قزوینی و یوسف سکاکی، قم: دارالفکر.
30. تهانوی، محمد علی (1996). کشّاف اصطلاحات العلوم و الفنون. تحقیقِ علی دَحروج، (2 مجلدان)، بیروت: مکتبه ناشرون.
31. جاحظ بصری، ابوعثمان (1965). کتاب‌الحیوان. تصحیحِ عبدالسلام هارون، (الطبعه‌الثانیه)، بیروت: دارالجیل.
32. جاماسب جی دستور، منوچهر (1371). متن‌های پهلوی. تصحیحِ سعید عریان، تهران: کتابخانه ملی ایران.
33. جیوستی، گوردانا فونتانا (1399). فوکو برای معماران. ترجمه احسان حنیف، تهران: فکرنو.
34. حاجی‌خلیفه، مصطفی (بی‌تا). کشف‌الظنون. تصحیحِ محمد شرف‌الدین، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
35. حموی، یاقوت (1979). معجم‌البلدان. (4 الاجزاء)، بیروت: دار احیاءالتراث‌العربی.
36. خوانساری، محمد (1386). منطق صوری. (چاپ 31)، تهران: آگاه.
37. راغب‌الاصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1404ق). المفردات فی غریب القرآن. (چاپ 2)، قم: دفتر نشرالکتاب.
38. رحیمی، سمیرا؛ بذرافکن، کاوه؛ رئیسی، ایمان (1399). بازخوانی اثر معماری به کمک مدل نقد بینامتنی. باغ نظر، 17 (83)، 41- 52.
39. روتر، اسکار (1387). تاریخچه معماری دوره ساسانی، ترجمه مهدی‌ مقیسه. در مجموعه سیری در هنر ایران، (جلد 2)، به‌کوشش پوپ و اکرمن، تهران: علمی و فرهنگی.
40. رئیسی، محمدمنان (1389). معماری به مثابه متن. مجله منظر، (7)، 50- 53.
41. رئیسی، محمدمنان؛ نقره‌کار، عبدالحمید (1394). هستی‌شناسی معنا در آثار معماری. هویت شهر، 9 (24)، 5- 16.
42. زرگر، اکبر؛ میرهاشمی، احسان (1397). درآمدی بر شناخت فنون مرمت بناهای تاریخی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
43. زمانی، عباس (1390). تأثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی. تهران: اساطیر.
44. ساسانی، فرهاد (1384). تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن. زبان و زبان‌شناسی، (2)، 40-55.
45. سجودی، فرزان (1388). نشانه‌شناسی: نظریه و عمل. تهران: نشر علم.
46. سلطان‌زاده، حسین (1391). نقدی کوتاه بر کتاب سبک‌شناسی معماری ایرانی. تهران: چهارتاق.
47. سوسور، فردیناند (1378). دوره زبانشناسی عمومی. ترجمه کوروش صفوی، تهران: هرمس.
48. شوشتری، میرعبداللطیف خان (1363). تحفه العالِم و ذیل التحفه. به‌اهتمام صمد موحد، تهران: طهوری.
49. شیپمان، کلاوس (1384). مبانی تاریخ ساسانیان. ترجمه و تصحیح کیکاوس جهانداری، تهران: فرزان.
50. شیرازی، محمدرضا (1381). نشانه‌شناسی معماری. مجله معمار، (16)، 14- 16.
51. صفا، ذبیح‌اله (1355). نظری به تاریخ حکمت و علوم در ایران. تهران: چاپخانه سپهر.
52. صفوی، کوروش (1383). نگاهی به نظریه حوزه‌های معنایی از نظر نظام واژگانی زبان فارسی. مجله علوم انسانی دانشگاه شیراز، (40)، 1-11.
53. ضیمران، محمد (1383). درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
54. طاش کُپری‌زاده، احمد (1985). مفتاح السعاده و مصباح السیاده فی موضوعات العلوم. (3 الاجزاء)، بیروت: دارالکتب العلمیه.
55. طباطبایی، محمدحسین (1372). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و تحشیه مرتضی مطهری، (چاپ 4)، (جلد4)، تهران: بنیاد علمی‌وفرهنگی شهید مطهری.
56. طبری، محمدبن جریر (1879). تاریخ‌الامم و الملوک. (8 مجلدان)، لیدن: بریل.
57. عبداله‌زاده، محمد مهدی (1400). فرار از مدرسه. تهران: متن.
58. غلامعلی فلاح، محمد (1396). تاریخ معماری در مقام معرفت. رساله دکتری معماری به راهنمایی بمانیان و قیومی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
59. فخار تهرانی، فرهاد (1386). پی و پی‌سازی. از مجموعه مقالات منتشر نشده مرمت بناهای تاریخی، تهران: گروه مرمت دانشگاه شهید بهشتی.
60. فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1409ق). کتاب‌العین. (2 جلد)، قم: هجرت.
61. فرای، ریچارد (1363). عصر زرین فرهنگ ایران. ترجمه مسعود رجب‌نیا، (چاپ 2) تهران: سروش.
62. فردوسی، ابوالقاسم (1960). شاهنامه (متن انتقادی). زیر نظر برتلس، چاپ مسکو.
63. فرشاد، مهدی (1364). تاریخ مهندسی در ایران، (چاپ و ویرایش دوم)، تهران: گویش.
64. قاسمی‌نیا، مازیار؛ سلطان زاده، حسین؛ رئیسی، ایمان (1401). بِینامعماری، نامه معماری و شهرسازی، 14 (34)، 25- 44.
65. قلقشندی، ابوالعباس احمد (1922). صبح الاعشی فی صناعه الانشاء. (15 مجلدان)، قاهره: دارالکتب‌المصریه.
66. قنوجی‌البخار؛ صدیق حسن‌خان (1978). ابجدالعلوم. تحقیقِ عبدالجبار زکار، دمشق: وزارت الثقافه‌والارشادالقومی.
67. قیس‌رازی، شمس‌الدین (1338). المعجم فی معائیر اشعارالعجم. تصحیحِ عبدالوهاب قزوینی و مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
68. قیومی، مهرداد؛ دانایی فر، مطهره (1395). مفهوم معماری در برهه گذار از ساسانیان به اسلام. مطالعات معماری ایران، 5 (10)، 49-72.
69. کالینگوود، رابین جورج (1385). مفهوم کلی تاریخ. ترجمه علی‌اکبر مهدیان، تهران: اختران.
70. کروچی، جورجو (1395). حفاظت و مرمت سازه‌ای میراث معماری. ترجمه باقر شیرازی و مهرداد حجازی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
71. کریستوا، ژولیا (1389). فردیت اشتراکی. ترجمه مهرداد پارسا، تهران: روزبهان.
72. کریستین‌سن، آرتور (1368). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه غلامرضا رشیدیاسمی، تهران: دنیای کتاب.
73. کونل، ارنست (1355). هنر اسلامی. ترجمه هوشنگ طاهری، تهران: توس.
74. گدار؛ آندره و دیگران (1371). آثار ایران. ترجمه حسن سرو مقدم، چاپ دوم، (جلد3)، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
75. گروت، لیندا؛ وانگ، دیوید (1392). روش‌های تحقیق در معماری. ترجمه علیرضا عینی‌فر، تهران: دانشگاه تهران.
76. گلابچی، محمود؛ امیری، مجتبی (1395). عناصر سازه‌ای برای معماران. تهران: دانشگاه تهران.
77. مایس، پیرفون (1387). نگاهی به مبانی معماری از فرم تا مکان. ترجمه سیمون آیوازیان، تهران: دانشگاه تهران.
78. محمدی ملایری، محمد (1382). تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به اسلامی: نظام دیوانی ساسانی در دولت خلفا. (6 جلد)، تهران: توس.
79. مطهری، مرتضی (1381). کلیات علوم اسلامی. (1 جلد)، تهران: بنیاد علمی‌وفرهنگی شهید مطهری.
80. معماریان، غلامحسین (1391). معماری ایرانی: نیارش. تدوینِ هادی صفایی‌پور، (2 جلد)، تهران: نغمه‌ نو اندیش.
81. منتظری، حسینعلی (1379). مبانی فقهی حکومت اسلامی. ترجمه محمود صلواتی، تهران: سرایی.
82. مهدوی‌نژاد، محمد جواد (1384). آموزش نقد معماری. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، (23)، 69- 76.
83. مهدیزاده سراج، فاطمه (1393). آسیب‌شناسی و ارزیابی فنی بناهای تاریخی. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
84. نامورمطلق، بهمن (1386). ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با متن‌های دیگر. پژوهشنامه علوم‌انسانی. (56)، 98-83.
85. نامورمطلق، بهمن (1395). بینامتنیت، از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم. تهران: سخن.
86. نامورمطلق، بهمن (1398). رویکرد بینامتنی و ترامتنی به هنر اسلامی. در جستارهایی در چیستی هنر اسلامی، به‌اهتمام هادی ربیعی، تهران: متن.
87. نصری، عبداله (1381). راز متن. تهران: مرکز مطالعات آفتاب توسعه.
88. نفیسی، سعید (1388). تاریخ تمدن ایران ساسانی. تهران: پارسه.
89. نقره‌کار، عبدالحمید؛ رئیسی، محمدمنان (1390). تحلیل نشانه شناختی سامانه مسکن ایرانی برپایه ارتباط لایه های متن/ مسکن. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. 3 (46)، 14-5.
90. اوستا کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی (1371). به کوشش جلیل دوستخواه، (2 جلد). تهران: مروارید.
91. Akbar, J (1989). Khaṭṭa and the territorial structure of early Muslim towns. Muqarnas journal, (6) 22-32. [DOI:10.2307/1602277]
92. Bier, L (1993). The Sasanian Palaces and Their Influence in Early Islam, Ars Orientalis, Departman of History of Art, University of Michigan,(23) 57-66.
93. Capon, D. S (1999). Le Corbusier's Legacy. In Architectural Theory, Vol. 2. Chichester: John Wiley & Sons.
94. Dieulafoy, M (1884). L'art antique de la Perse. Paris: Librairie centrale d'architecture.
95. Eco, U. (2002). Function and sign: The semiotics of architecture. In N. Leach (Ed.) Rethinking Architecture. (pp.181-202). London: Rutledge.
96. Eisenman, P. (1984). The end of the classical. Perspecta, (21) 154-173. [DOI:10.2307/1567087]
97. Eisenman, P. (2006). The Formal Basis of Modern Architecture. Baden: Lars Muller Publishers.
98. Faber, N.R (1969). Alston's Theory of Meaning, In The Philosophical Quarterly. Vol. 19. No. 74. Published by: Oxford University Press. [DOI:10.2307/2218189]
99. Foucault, M (1985). The archaeology of knowledge, S. Smith. Trans, London: Routledge.
100. Genette, G (1997). Palimpsests: Literature in the Second Degree. C. Newman & C. Doubinsky, Trans, London: University of Nebraska.
101. Hamdouni alami, M (2011). Art and architecture in Islamic tradition. New York: I.B. Tauris & Co Ltd. [DOI:10.5040/9780755694471]
102. Heyman, J (1995). The Stone Skeleton, Structural Engineering of Masonry Architecture, Cambridge university press. [DOI:10.1017/CBO9781107050310]
103. King, D, 1996, Islamic astronomy. In C. Walker & P. Moore (Ed.). astronomy before the telescope. (pp. 143- 174). Published by British Museum Press.
104. Koselleck, R (1989). Social history and conceptual history, International Journal of Politics, Culture, and Society, 3 (2), 308-325. [DOI:10.1007/BF01384827]
105. Latour, B. (1999). On Recalling ANT. in: J. Law & J. Hassard, Actor Network Theory and After. Oxford. Blackwell.
106. Latour, B. (2005). Reassembling the social: Anintroductiontoactor-network-theory. Oxford University Press.
107. Law, J (2008). On sociology and STS. The Sociological Review,56, pp.623-649. [DOI:10.1111/j.1467-954X.2008.00808.x]
108. Qayyoomi, M (2013). The Theory of "Living Time" in Periodization of Iranian Architectural History. International Journal of Architecture and Urban Development, 3(1), 29-34.
109. Said, E (1983). The World, the Text and the Critic. Cambridge: Harvard University Press.
110. Siroux, M (1973). Le Palais de sarvistan et ses voutes, Studia Iranica tome 2 fasc.1.
111. Whitcomb, D (1999). Sasanian or Islamic? Monuments and Criteria for Dating. In A. Alizadeh (E.d.). The Iranian World: Essays on Iranian Art and Archaeology, presented to Ezat O. Negahban, pp. 210-219. Tehran.
112. Url-1: https://iranicaonline.org/articles/ayvan-e-kesra-palace-of-kosrow-at-ctesiphon, [accessed 4th December 2021].
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Mirhashemi Routeh S E, Soltnzadeh H, Mirshahzadeh S. An Intertextual explanation of the Sassanid architecture influence on Islamic architecture in terms of the concept of architecture and construction technology. کیمیای هنر 2023; 12 (47) :23-40
URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2250-fa.html

میرهاشمی روته سید احسان، سلطان‌زاده حسین، میرشاهزاده شروین. تبیین بینامتنی تأثیرپذیری معماری اسلامی از معماری ساسانی در وجوه مفهوم معماری و فناوری ساخت. کیمیای هنر. 1402; 12 (47) :23-40

URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2250-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 12، شماره 47 - ( تابستان 1402 ) برگشت به فهرست نسخه ها
Kimiya-ye-Honar
Persian site map - English site map - Created in 0.05 seconds with 38 queries by YEKTAWEB 4657