در بسیاری از موراد میتوان داعیه مبتنی بر بازنمایی واقع را از پرسپکتیو ابداعی رنسانس و متون درباب آن خوانش کرد اما با اتکا به شواهد موجود میتوان آن را صرفاً به مثابه نظامی وحدت بخش در گستره تصویر قلمداد کرد که با خصایص سوبژکتیو همسویی بیشتری دارد. با توجه به شواهد موجود به نظر میرسد پرسپکتیو رنسانس نه تنها باز نمایانگر واقعیت عینی نیست بلکه مطابقت چندانی هم با دریافتهای بینایی انسان ندارد. اگر با اتکا به مباحث مطروحه توسط کانت و بعدتر پانوفسکی نظام پرسپکتیو رنسانس را با سوبژکتیویسم همسو قلمداد نماییم میتوان پرسپکتیو را نمایش حاکمیت بی چون و چرای سوژه در گستره تصویر دانست. بر این اساس داعیه واقعگرایی نقاشان کوبیسم را میتوان همسو با نوعی ابژکتیویسم و در نقد حاکمیت سوژه قلمداد کرد. مهمترین نشانه در باب این مدعا، حذف منظر سوژه در نقاشی کوبیسم و سایر تغییرات متعاقب آن میباشد.
Jahangard A A. Supremacy of the Subject in the Renaissance Perspective System and the Reaction of Cubism Painting to it. کیمیای هنر 2017; 6 (23) :69-84 URL: http://kimiahonar.ir/article-1-1096-fa.html
جهانگرد علی اکبر. حاکمیت سوژه در نظام پرسپکتیوی رنسانس و واکنش تقابلی نقاشی کوبیسم به آن. کیمیای هنر. 1396; 6 (23) :69-84