در این گفتار تلاش شده است تا از زاویه متفاوتی به ویژگی های معماری سنتی در درون فلات ایران پرداخته شود. در این دیدگاه به مقوله ضرباهنگ کُند زمان در دوره سنت اشاره می شود که طی آن کنش ها با فاصله گذاری بیشتری دنبال می شده اند و ملات مابین آنها، از مقول های آکنده می شود که صبر، حلم و طمأنینه و... از مؤلفه های آن است. به تعبیر دیگر کنش ها نه در صورت مجرّد خود، که در متن آیین تحقق می یابند. به این ترتیب، ضرباهنگ آرام این کنش ها شدت تأثیر تغییرات در محیط را تقلیل می دهد و به نوعی موازنه با طبیعت منجر می گردد. چنانکه این دخل و تصرفات موجب ایجاد ضایعات در آن نمی شود. همچنین تأثیر این فاصله گذاری چه در وجوه مفهومی و چه در ابعاد کالبدی در سکونت گاه ها، از مقیاس کلان (شهر) تا مقیاس خُرد (جزئیات ساختمانی) مورد بررسی قرار گرفته است.