ابن خلدون نخستین اندیشمند در تاریخ است که در بررسی‌های تاریخی خود علل و عوامل اجتماعی مؤثر بر شکل‌گیری و توسعۀ هنرها را در ساختاری نظام‌مند مورد بررسی دقیق قرار داده است. با این همه، پژوهش‌های انجام شده با محوریت اندیشهٔ وی بیشتر به وجوه تاریخی، فلسفی، اقتصادی و جامعه‌شناختی عام محدود بوده و تحلیل‌های ابن خلدون در باب هنرها کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با تمرکز بر مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر توسعهٔ هنرها در مقدمهٔ کتاب ابن خلدون می‌کوشد تا روابط میان عوامل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را با شکوفایی هنرها تبیین نماید و درصدد پاسخ به این پرسش‌ها است که ابن خلدون چه عواملی را بر رشد هنرها در جوامع مؤثر می‌داند؟و چگونه نقش این عوامل را در شکل‌گیری و توسعهٔ هنرها تحلیل و تبیین می‌نماید؟ مطالعهٔ بنیادین حاضر در حوزهٔ جامعه‌شناسی هنر بوده و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و اطلاعات آن از طریق مطالعۀ منابع مکتوب، به ویژه مقدمهٔ کتاب ابن خلدون، گردآوری شده است. تحلیل یافته‌ها بر اساس رویکرد تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته و استنتاج‌ها مبتنی بر خوانش جامعه‌شناختی از متن مقدمه است. یافته‌های پژوهش گویای آن است که ابن خلدون توسعۀ هنرها را در پیوندی ژرف با عوامل گوناگون اجتماعی می‌داند و از دیدگاه او همدلی و انسجام اجتماعی، تمرکز جمعیت در شهرها، اقتدار و پشتیبانی دولت و تربیت فرهنگی مردم از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های رشد و شکوفایی هنرها در یک جامعه به شمار می‌آیند. همچنین تأکید ابن خلدون بر آن است که هنرها نه تنها بازتابی از تعادل اجتماعی‌اند، بلکه در تثبیت و تقویت این تعادل نقشی اساسی ایفا می‌نمایند. افزون بر این، زیبایی در اندیشهٔ ابن خلدون در هر دو سطح فردی و اجتماعی با عقلانیت و خرد پیوند دارد و تنها در جوامعی امکان رشد و تکامل می‌یابد که به تعادل و پایداری دست یافته باشند.
Mirlohi P, Bolkhari Ghahi H. Social Factors Influencing the Growth and Development of the Arts Based on Ibn Khaldun's Theory of the Sociology of Art. کیمیای هنر 2025; 13 (53) :125-142 URL: http://kimiahonar.ir/article-1-2364-fa.html
میرلوحی پریما، بلخاری قهی حسن. مؤلفه‌های اجتماعی مؤثر بر رشد و توسعهٔ هنرها بر بنیان نظریهٔ جامعه‌شناسی هنر ابن خلدون. کیمیای هنر. 1403; 13 (53) :125-142
