|
خوانش بیش‌متنی مجموعهٔ عکس «تصویر خیال» بهمن جلالی، بر اساس نظریهٔ ترامتنیت ژرار ژُنت
|
نرگس سیبویه*   |
|
|
|
چکیده: (455 مشاهده) |
به دنبال تحول در گفتمانِ حاکم بر عصر پست‌مدرن و ظهور دیدگاهی التقاطی؛ چندصدایی و دگرآوایی در آثار هنری رواج یافت و نظریه‌های بازتولید اثر هنری با هویت‌های تکثرگرا اصالت یافت. پیکرۀ متن‌ها به دنبال کارکردهای ارجاع‌دهی به گذشته، دارای ابعاد گسترده‌تری شد و متن‌ها از طریق اقتباس، تقلید، ازآنِ خودسازی و...، با متون دیگر پیوند یافتند. به همین سبب نظریه‌پردازان، در تحلیل آثار هنری، با استفاده از رویکرد بینامتنیت، به واکاویِ نوع تعامل و روابط میانِ متون و کشف روابط پنهان در ساختار معناپردازی جدیدِ اثر هنری برآمدند. در این پژوهش، مجموعۀ عکس «تصویر خیال» اثر بهمن جلالی با پیشفرضِ برگرفتگی از عکس‌های دورۀ قاجار، و تلفیق و تغییر در ایجاد اثر جدید؛ به شیوۀ تحلیلی-توصیفی و تطبیق میانمتنی، و با استفاده از نظریۀ ترامتنیت ژرار ژُنت، به کشف و رمزگشایی روابط بینامتنی و همین‌طور تشخیص نوع و کارکرد روابطِ میانِ متون در این مجموعه پرداخته می‌شود. نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد که جلالی ضمن احیای بخشی از فرهنگ تاریخ تصویر ایران، توانسته لایه‌های پنهان هویتی ایرانیان را با بیانی معاصر عیان کند. همین‌طور در نتیجۀ خوانشِ بیش‌متنی در این آثار مشخص شد: به دلیلِ تغییراتِ ایجاد شده در بیش‌متن‌ها، روابط بین متون از حیث نوع رابطه، در دسته‌بندی تراگونگی (تغییر)، و از لحاظ کارکرد، در حوزۀ پارودی، تراوستیسمان و ترانسپوزیسیون جای می‌گیرند. هنرمند با استفاده از پارودی در دل تراوستیسمان، با تخریب و واسازی الگو و سرمشق خود در پیش‌متن و همچنین کاستن ارزش‌های جنسیتیِ پیش‌متن‌ها، عواملی چون تراجنسیتی و ترا ارزشگذاری را در بیش‌متن وانمود می‌سازد. افزون بر این، با ایجاد فاصله‌گذاری مشخص در بیانِ روایتِ مورد نظر، و استفاده از نظام بینانشانه‌ای، ترازمانی و تقابل مدرنیته و سنت/ تقابل جنسیت و جایگاه زن/مرد را نشان می‌دهد. |
|
| واژه‌های کلیدی: بیش‌متنیت، ژرار ژُنت، بهمن جلالی، تصویر خیال، عکاس‌خانۀ قاجار |
|
|
متن کامل [PDF 1135 kb]
(136 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/5/4 | پذیرش: 1402/11/7
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
