یکی از مواردی که در تدوین تاریخ هنرِ ایران به کار میآید مرقعات است. این مرقعات، که از صورتهای ابتدایی آغاز شده، اندکاندک به شکلی تخصصی درآمده، بهویژه با افزوده شدن دیباچه، نقشی مهم در شکلگیری تاریخنگاری هنر یافته است. مرقعِ بهراممیرزا (۹۵۱ق) از این منظر از مرقعات برجسته است؛ مجموعهای با دیباچهای مهم و تصاویر و خطاطیها و آرایههای چشمگیر. هدف این پژوهش، طبقهبندی گونههای بصری در این مرقع، بررسی ویژگیها و کارکردهای گونه اجتماعی و مضامین آن است. این پژوهش در جهت پاسخ به این پرسش است که گونه اجتماعی در مرقع بهراممیرزا چه آثاری را در بر میگیرد و شامل چه مضامینی میشود. فرض ما در این مقاله بر اهمیت گونه اجتماعی است که بر موضوع افراد دربار و جایگاه اجتماعی آنها تکیه دارد. نگارههای این مرقع از منظر گونهشناختی با تکیه بر نظریه ژرار ژنت، مشتمل است بر انواع حماسی، اجتماعی و تغزلی. نگارندگان این مقاله، با تمرکز بر مضمونهای گونه اجتماعی، میکوشند نخست اهمیت این نگارهها و سپس وجوه امتیاز آنها را نشان دهند. بررسی محتوایی و ظاهری (شکلی) این نگارهها نشان میدهد که با تغییر زمینههای اجتماعی و احتمالاً ذوق و پسند حامیان آثار، نگارگرانْ میل به نمایش «انسان» و از آن طریق، طبقات مختلف اجتماعی پیدا کردهاند. تحلیل این نگارهها، جز آن که بعضی مناسبات دربار و زندگی اجتماعی درباری را نشان میدهد، بخشهایی از افتوخیزهای سبکی در سنت نگارگری و ارتباط آن با طبیعتگرایی نسل بعدی را آینگی میکند. گونه اجتماعی در این مرقع مستنداتی مصور را به نمایش میگذارد که طبقات اجتماعی حاکمان، سلحشوران، و خدمتگزاران و ملازمان را با جزئیات واقعگرایانه مخصوص به خودشان اعتبار بخشیده است. روش تحقیق در این پژوهش، بنیادی و مبتنی بر سه فرایند «وصف»، «تحلیل» و «ارزیابی» است.