محمدکریم پیرنیا، از برجستهترین محققان تاریخ معماری ایران، دو دستاورد مهم داشته است: اصول معماری ایرانی و
سبکشناسی معماری ایرانی. در این مقاله، به شرح اصولی میپردازیم که او برای معماری ایرانی پیش نهاد. بدین منظور، نخست
نشان میدهیم که اصول پنجگانۀ او چگونه در طی زمان پدید آمد و بالید. سپس به اقوال او دربارۀ هریک از این اصول
میپردازیم. این اقوال را از منابع اصلی سخنان او، که در جاهای مختلف پراکنده است، گرد آورده و سامان دادهایم. در قسمتی
دیگر از این مقاله، در این اصول تأمل خواهیم کرد و ارزش آنها را در تعیین صفات معماری ایرانی خواهیم سنجید. خواهیم
کوشید انگیزههای پیرنیا را برای پیش نهادن این اصول را، همراه با مفروضاتی که در پس آنهاست، شناسایی و وارسی کنیم و
مدلولهای آ نها را بسنجیم. در نهایت، نشان خواهیم داد که نظم و ترتیب و محتوای کنونی این اصول ظاهر و باطنی دارد. ظاهر
آنها مقتضای زمانه و روزگار پیرنیا بوده است؛ اما باطن آنها وابستگی زمانی ندارد و امروز نیز همچنان ارزنده است و میتوان
از آ نها برای فهم معماری ایرانی در سیاق فرهنگ ایرانی بهره جست. با چنین فهمی از دستاورد پیرنیا، خواهیم توانست از اصول
او چون ابزاری برای ارتقای تحقیق در تاریخ معماری ایران بهره بگیریم.
Qayyoomi Bidhendi M, Abdollahzadeh M M. Architecture, Land, and Man Rereading, reviewing and criticism of Pirnia’s suggested principles for Iranian architecture. کیمیای هنر 2014; 3 (11) :72-99 URL: http://kimiahonar.ir/article-1-255-fa.html
قیومی بیدهندی مهرداد، عبدالله زاده محمد مهدی. معماری، زمین، و انسان بازخوانی و نقد اصول پیشنهادی پیرنیا برای معماری ایرانی. کیمیای هنر. 1393; 3 (11) :72-99