زبان موسیقایی عناصر تشکیل دهنده موسیقی ایرانی: مُدها، ریتمها و نحو
|
داریوش طلایی* |
|
|
چکیده: (14124 مشاهده) |
این مقاله ساختار موسیقی دستگاهی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. موسیقی دستگاهی که به عنوان یکی از
شاخههای اصلی خانواده موسیقیهای ایرانی - عربی - ترکی به شمار میآید از ساختار پیچیدهای برخوردار است که از یک
سو آن را به پشتوانه سنتّ نظری موسیقی دوران اسلامی منتسب میسازد و از سوی دیگر به تمام سنتهایی که به شکل عملی
در زندگی موسیقایی این فرهنگ و جغرافیا نشو و نما کرده و از یکدیگر تأثیر پذیر بودهاند تا جایی که از دوره قاجاریه کارگانی
تحت عنوان ردیف توسط استادان موسیقی تکوین یافته و از طریق تدریس شفاهی و پس از طریق ضبط موسیقی و نتنویسی
به دست ما رسیده است. این بخش از موسیقی ایرانی را که در ترکیبات و اشکال اجرایی مختلف ارائه میشود، امروز به عنوان
موسیقی ملی، اصیل و یا کلاسیک ایرانی میشناسیم. سر فصلهای اصلی این مقاله عبارتند از: دستگاه به عنوان یک سیستم مکرو و ترکیبیِ چند مدی، فواصل در تئوری و در
عمل، ریتم، ملودی، آناتومی گوشه و دستگاه در اجرای کنسرتی. بحثهای مطرح شده به کوچکترین واحد موسیقی که نغمه
یا نت باشد میپردازد تا در نهایت یک نمونه کلاسیک اجرای کنسرتی از یک دستگاه موسیقی، و به عبارتی سیستم مدال موسیقی
ایرانی را از نگاه میکرو و مکرو بررسی کند: انواع فواصل، انواع دانگها و انواع ترکیبات و پیوستگی آنها، نحوه گردش و
پردازش ملودی، اهمیتّ و جایگاه درجات در شکلگیری انواع مُدها و تشریح «گوشه» از لحاظ فرم و از لحاظ انواع جملات
خاص، که هر یک از آنها در تشکیل گوشههای موسیقی ایرانی کارآیی خاص خودشان را دارند.
افزون بر اینها، از آنجا که مخاطبان مقاله غیر ایرانیانی هستند که کمتر با زبان و ادبیات فارسی آشنایی دارند، اشارههایی
نیز به وجوه معنایی برگرفته از متون ادبی شده است؛ آنچه توسط شعر با موسیقی ایرانی عجین شده و روحی یکپارچه از ذوق
زیباییشناسی خاص ایرانی به آن بخشیده است.
|
|
|
|
متن کامل [PDF 1592 kb]
(10629 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1393/12/20 | پذیرش: 1393/12/20
|
|
|
|
|
ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|