:: دوره 11، شماره 45 - ( زمستان 1401 ) ::
جلد 11 شماره 45 صفحات 91-81 برگشت به فهرست نسخه ها
مطالعه تطبیقی در باب معرفت‌شناسی هنر در ایران و اروپا با تأکید بر جایگاه اجتماعی هنرمند
مینا محمدی‌وکیل*
چکیده:   (798 مشاهده)
جایگاه هنرمند در ادوار مختلف تاریخ به سبب تفاوت در مفهوم هنر و رابطه هنر و خرد دستخوش تغییرات بنیادین بوده است؛ از ایده خلاقه آفرینش که خالق را در مقام هنرمند اول قرار میداد تا عصر سلطه فلسفه دین یا الهیات که در آن هنرمند در مقام صنعتگری صرف، مجری ایدههای برتر و سرنمونها بود و خود فاقد هرگونه اعتبار ویژه اجتماعی و یا پس از آن که با ظهور رنسانس، هنرمندـ دانشمندانی پدیدار شدند که با تأکید بر تفوق ایدههای انسانی موقعیت جدیدی را ایجاد نمودند که نهایتاً در قرن بیستم با ظهور هنرِ مفهومی تعریف جدیدی از هنرمند ـ فیلسوف، را به منصه ظهور رسانید. اما با زوال اندیشه مدرن و برپایی نظامهای نقادی آن، ناقوس پایان و مرگ بسیاری از مفاهیم به صدا درآمد. جستار حاضر که با روش توصیفی ـ تحلیلی و با هدف روشنساختن نسبت میان ایده و اجرای هنری با جایگاه اجتماعی هنرمند در تاریخ به ویژه در دوران متاخر ایران انجام شده است، نشان خواهد داد که در ابتدای تاریخ، هنرمند در مقام خالق، همپایه داستانهای اساطیری خلقت، دارای توانمندی و کنشگری ویژه در امر خلقت است و هنرش در رابطه با امر آفرینشگرایانه تعبیر میشود، در حالیکه در ادوار بعد که ایده هنری از انحصار ذهن و ادراک شخصی هنرمند خارج میگردد، هنر به اندیشه و باور حامیانش تعهداً معطوف و مقید میگردد؛ این امر گرچه اثر هنری را دارای ارج و اهمیت میکند، اما جایگاه هنرمند را به مقام صنعتگری گمنام تنزل میدهد. در عصر خرد، بار دیگر هنرمند با تعهدی که نسبت به خلق اثر هنری مبتنی بر اندیشه فردی به دست میآورد، موفق به کسب مقامی ویژه در عرصه اجتماعی میگردد.
 
واژه‌های کلیدی: هنر، شأنیت هنر، ایده هنری، جامعه‌شناسی هنر، جایگاه اجتماعی هنرمند
متن کامل [PDF 332 kb]   (363 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/11/1 | پذیرش: 1401/12/5
فهرست منابع
1. افلاطون. (1353)، جمهوری، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات ابن‌سینا.
2. الکساندر، ویکتوریا. (1384)، «جامعه‌شناسی هنر: شکل‌گیری هنر در جامعه»، مجله بیناب، ش8، مرداد 1384، صص 95 ـ 117.
3. بلخاری‌قهی، حسن. (1395)، جامعه‌شناسی اخلاقی هنر، تهران: انتشارات سوره مهر.
4. بنجامین، س. ج. د. (1369)، ایران و ایرانیان «عصر ناصرالدّین شاه»، ترجمه محمدحسین کردبچه، انتشارات جاویدان، بیجا.
5. بهنام شباهنگ، داراب؛ دهباشی، علی. (1366)، یادنامه کمال‌الملک، تهران: نشر چکامه.
6. پاکباز، رویین. (1378)، دایره‌المعارف هنر، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
7. دورانت، ویل. (1385)، تاریخ تمدن، ج5، رنسانس، ترجمه صفدر تقی‌زاده، و ابوطالب صارمی، تهران: چ12 علمی و فرهنگی.
8. روزنامه دولت علیه ایران. (1370)، نسخه جدید چاپ شده توسط کتابخانه ملی جمهوری اسلامی، ج1، ش550 ـ 1، تهران.
9. روششوار، ژولین دو. (1378)، خاطرات سفر ایران، ترجمه مهران توکلی، تهران: نشر نی.
10. رولان، رومن. (1389)، زندگی میکل آنژ، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
11. فروغی، محمدعلی و دیگران. (1368)، کمال‌الملک (1319 ـ 1227)، تهران: انتشارات هیرمند.
12. فلور، ویلم، چکلووسکی، پیتر و اختیار، مریم. (1381)، نقاشی و نقاشان قاجار، ترجمه یعقوب آژند، تهران: انتشارات ایل شاهسون بغدادی.
13. لینتون، نوربرت. (1379)، «جایگاه هنرمند در جوامع غربی»، ترجمه نسیم مهرتبار، نشریه هنرهای تجسمی، ش10 پاییز 1379، صص 18 ـ 25.
14. محمدی خان‌قشلاقی، فرزانه؛ امیر مازیار. (1395)، «تقابل تصویر و کلمه در پاراگون لئوناردو داوینچی» نشریه نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، بهار 1395، ش17، صص 5-18.
15. محیط طباطبائی، محمد. (1327)، مجموعه آثار میرزا ملکم خان با مقدمه و حواشی جامع، تهران: کتابخانه دانش.
16. نظامی عروضی سمرقندی، احمدبن عمر بن علی. (1327)، چهار مقاله، به تصحیح و اهتمام محمد قزوینی و به کوشش محمد معین، تهران: انتشارات ارمغان.
17. وازاری، جورجو. (1384)، زندگی هنرمندان، ترجمه علی‌اصغر قره‌باغی، تهران: انتشارات سوره مهر.
18. هاوزر، آرنولد. (1337)، تاریخ اجتماعی هنر، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: ج 2، خوارزمی.
19. Baurdieu, Pierre. (1993), The Field of cultural production, Edited and Introduced by Randal Johnson, polity press.
20. Farago, Claire J. (1992), Leonardo da Vinci's Paragone, a critical interpretation with a new edition of the text in the Codex Urbinas, Leiden, New York. [DOI:10.1163/9789004246744]



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 11، شماره 45 - ( زمستان 1401 ) برگشت به فهرست نسخه ها