اقتباس از واژگان پرکاربرد برای بازگفت و تبیین گستره برگرفتگی و تأثیرپذیری متنی از متن یا متون دیگر است. نظر به جایگاه خاص و متعالی صورت و معنای قرآن کریم، نخستین تعریف‌ها از اقتباس، ناظر بر تأثیر و حضور این کلام وحیانی در متون ادبی است، اما رفته‌رفته توسّع معنایی یافته و به‌ویژه در مطالعات چند دهه اخیر، از اصطلاحات پرکاربرد در تبیین فرایندهای آفرینش آثار ادبی و هنری به‌شمار می‌رود. از هنرهایی که بسیار متأثر از متون ادبی است و به‌ویژه در نسخ خطی به زیباترین وجهی به تجلی درآمده، هنر نگارگری است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیل تطبیقی، و با هدف تبیین نحوه اقتباس نگارگران از متون ادبی و گستره تأثیر و حضور آن متون در نگاره‌ها، سه روایت و نگاره‌های مرتبط با آنها از خمسه نظامی شاه‌طهماسبی برگزیده شد. یافته‌های پژوهش آشکار می‌سازد از انواع مهم و شایع اقتباس در ساحت ادبیات، تلخیص یا کوته‌نگاشت است و چگونگی پیوند و ارتباط نگاره‌های متون مصور با متن ادبی را می‌توان ذیل این نوع، تحلیل و تفسیر کرد. نگارگر بی‌آنکه درصدد روگرفت و تکرار متن پیشِ رو باشد، با تخیل تیزپروازش متأثر از این متن و پاره‌ای از متون دیگر که در ذهن و ضمیر او نقش بسته است، به ترسیم نگاره‌ها می‌پردازد.
