TY - JOUR T1 - Critical Remarks on “Mystical Aesthetics” The Case of Persian Painting TT - ملاحظاتی انتقادی دربارۀ زیباشناسی عرفانی، بررسی موردی نگارگری ایرانی JF - kimiahonar JO - kimiahonar VL - 4 IS - 17 UR - http://kimiahonar.ir/article-1-594-fa.html Y1 - 2015 SP - 32 EP - 43 KW - Persian painting KW - mysticism KW - imaginal world KW - visual space N2 - نوشته‌های فراوانی درباره نگارگری ایرانی در دست است که عموماً برای تبیین زیباشناسی این هنر به آموزه‌های عرفانی و به‌ویژه عالم خیال یا عالم مثال استناد کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه (کربن، بورکهارت، شوؤان، نصر و رینگن‌برِگ) با تکیه بر آراء ابن عربی کوشیده‌اند ثابت کنند که زیباشناسیِ نگارگری ایرانی برخاسته از آموزه عرفانی «عالم خیال » است. مسأله محوری این مقاله مبتنی است بر این‌که پیوند زدن مفاهیم متافیزیکی عالم خیال به زیباشناسی نگارگری مبنای نظری و روش‌شناختی مستحکمی ندارد. زیرا اولاً ابن عربی و سایر پیروانش از طرح آموزه عالم خیال هدفی هستی‌شناختی (مراتب وجود) و معرفت‌شناختی (معرفت‌الله) را دنبال می‌کرده‌اند. ثانیاً، شواهد و قراین چندانی در دست نیست که ثابت کند نگارگران و نقاشان الزاماً با تعالیم عرفانی ابن عربی آشنا بوده یا بدان گرایش داشته‌اند. ثالثاً، بنابر دیدگاه‌های عرفانی، شهود عالم خیال شروطی دارد و صرفاً عارف واصل و حکیم کامل قادر است در آن سیر و سیاحت کند. بنابراین، تصوّر این‌که نگارگران همگی به چنین مراتبی دست یافته‌اند دور از ذهن به نظر می‌رسد و شواهد چندانی هم برای اثبات آن در دست نیست. در مقابل، کوشیده‌ایم نشان دهیم که با رجوع به خود آثار نگارگری بهتر می‌نوان به وجوه زیباشناختی آن‌ها پی برد. M3 ER -