حمید سوری  کارگاه تخصصی «جستجوی متون و منابع هنری در اینترنت» را برگزار کرد

در ادامه کارگاه‌های تخصصی پژوهشکده هنر، کارگاه یک‌روزه «جستجوی متون و منابع هنری در اینترنت» با حضور علاقه‌مندان و توسط حمید سوری برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده هنر در این کارگاه که روز چهارشنبه دوم دی‌ماه از ساعت 15 تا 19 در محل پژوهشکده برگزار شد، حمید سوری مدرس، پژوهشگر و صاحب‌نظر نام‌آشنای هنری، شیوه‌های جستجو، انتخاب، ارزشیابی کیفی- محتوایی و دسته‌بندی منابع و متون هنری در اینترنت را برای حاضران تشریح کرد که سرفصل‌های محوری مباحث طرح شده در پی می‌آید:

انتخاب واژگان

در این بخش حمید سوری به مواردی همچون انتخاب واژگان یا عبارت کلیدی، واژگان آکادمیک و حرفه‌ای  و روش‌شناسی آن پرداخت و گفت: جستجوگر گوگل با وجود قدرت بسیار زیادش یک نتیجه مخرب و زیان‌بار می‌تواند به‌همراه داشته باشد و آن "گوگلی شدن" ذهن ماست. ما باید از ابتدا به این فکر کنیم که معمولاً چه واژه‌هایی درباره موضوع مورد نظر می‌آید. میزان و فراوانی مخاطب، شناخته شدگی و شهرت (popularity) و میزان و حجم رجوع به آن سایت از اهمیت زیادی برخوردار است. وی آنگاه به استاندارد تعداد واژگان مورد جستجو پرداخت: یک یا دو واژه بسیار کم است. واژگان زیاد هم در بسیاری مواقع به نتایج درستی منتهی نمی‌شوند. بهترین قاعده: 3 تا 5 واژه مرتبط است. وی آنگاه به مواردی چون: "واو" تلویحی، ذکر عبارت دقیق، حذف عبارات بسیار رایج، حروف تعریف، حروف اضافه و....... با ذکر نمونه‌ها و موارد عینی در جستجوی سایت‌ها اشاره کرد.  از موارد دیگر که سوری به آنها پرداخت: مشتقات اتوماتیک واژگان، اهمیت ترتیب واژگان، تفاوت حروف بزرگ و کوچک در فرآیند جستجو، آوردن “a”  یا “ the” به قصد انحصار و قطعیت کلمه مورد جستجو  و به حساب نیامدن نشانه‌های وصل و فصل، گیومه، علامت تعجب و... در گوگل بود.

سوری در ادامه به امکانات زیاد“advanced search”  که برای پژوهش‌ها بسیار مفید است اشاره کرد و موارد آن ازجمله: زبان، منطقه، مساحت، اندازه، وزن، و... را در یافتن موضوع مورد جستجو توضیح داد.  وی سپس به امکانات "ویکی پدیا" و روش کار و نقاط قوت و ضعف آن اشاره کرد و گفت: ویکی پدیا به عنوان یک “open source”  یا "منبع باز" در تحقیقات به کار می‌رود و اصلاً برای پژوهش مناسب نیست اما به عنوان اولین نقطه شروع قابل استفاده است و اطلاعات ارزشمندی به ما می‌دهد از جمله ارجاعاتی که به منابع، کتاب‌ها، اخبار و مقالات و... پیرامون آن موضوع دارد. سوری سپس به “search tool” اشاره کرد و امکانات آن را برای جستجوی تصویر همراه با گزینه‌های: رنگ، زمان، علامت دوربین جلوی هر صفحه برشمرد که حاوی تصویر است.

حمید سوری بخش دوم این کارگاه را با طرح مباحثی در خصوص چگونگی دستیابی سریع به موضوعات آکادمیک، اطلاعات مرتبط با کتاب و دانلود کتاب، امکانات “Google book” و  “ Google scholar” آغاز کرد و تأکید نمود: باید " گوُگل اسکالر" را جزو “favorite” های دایمی خود قرار دهید چرا که نقل قول‌های پایین هر عنوان نشان از دقت و اعتبار آن دارد.  ما را به مقالات مرتبط راهنمایی می‌کند و کمک ویژه‌ای برای پژوهش در اختیار می‌گذارد.

ارزشیابی منابع اینترنتی

در این بخش، سوری در بیان ضرورت این امر برای پژوهشگران و در پاسخ به این پرسش که: چرا ارزشیابی منابع اینترنتی مهم است؟ به این موارد اشاره کرد:

1. چون هرکسی می‌تواند در اینترنت مطالبی را با هر سلیقه و کیفیت انتشار دهد.
2. امکان کنترل کیفی مطالب در اینترنت وجود ندارد.
3. بسیاری از مطالب و صفحات اینترنتی به روز نمی شوند.

راههای اعتبارسنجی یک منبع اینترنتی

در این بخش، مهم‌ترین ضرورت اعتبارسنجی کیفی یک منبع در اینترنت، اطمینان پژوهشگر از اعتماد و اعتبار آن عنوان شد و شیوه های اعتبارسنجی در این موارد مورد بررسی قرار گرفت:

1. توجه به نشانی سایت ( شخص، نهاد، دولت، و...)
2. ظاهر سایت
3. چه کسانی سایت را اداره می کنند؟ حامیان سایت؟
4.  انگیزه گردانندگان سایت؟ ( آگاهی، اقناع، استهزاء، فروش و تجارت، و...)
5. نویسنده یا نویسندگان سایت؟ پس‌زمینه فکری؟ دردسترس بودن مشخصات آنها؟

ارزشیابی محتوایی

پس از اشاره‌ای به رده‌بندی کیفی سایت‌ها از جمله: (ac- edu) ، (co- com)،  (Gov) ، (org) نوبت به بخش ارزشیابی محتوایی رسید که در این بخش، مباحثی از قبیل: بحث اقناعی، گزاره‌ها ( فکت-fact )، حجم و کیفیت اطلاعات، دیدگاه و نظرگاه، مبتنی بودن بر استدلال و شواهد یا حکم و پیشداوری، تعصبی و جنجالی بودن یا رویکرد منطقی و به دور از سفسطه،  نسبت بحث‌ها و نتیجه‌گیری‌ها با منطق و حقیقت یا غیر آن، یکطرفه بودن بحث یا پرداختن به جنبه‌های مختلف یک مسأله، متناسب بودن سطح سایت با سطح پژوهش، میزان و حجم ارجاع‌دهی به منابع اصلی، قابل اعتماد بودن منابع، میزان اصالت اطلاعات، میزان دقیق و جدید بودن اطلاعات، نوع نگارش و کیفیت لحن، کلی یا جزیی دیدن مسأله و دقیق و فراگیر دیدن و... مورد اشاره قرار گرفت.

ارزشیابی منابع اینترنتی ( کارهای کارآگاهی)

در این قسمت نیز مواردی چون: جستجوی نویسنده در صورت ناشناس بودن، بررسی پس‌زمینه، فلسفه، مروری بر لینک‌ها ( به- از )، نگاهی به صفحات مشابه در گوگل، بررسی نشانی سایت در : (alexa.com) که سایت‌های دیگر را آنالیز و ارزیابی می‌کند و اطلاعات اولیه‌ای که می‌دهد مفید است نظیر ترافیک سایت، آنالیز مخاطبان (برحسب تحصیلات و مناطق سکونت و جنسیت کاربران و...) مطرح گردید.

ارجاع‌دهی و شیوه استناد

سوری در ادامه این کارگاه به طرح این پرسش پرداخت که: چگونه می‌توانیم در مقالات و پژوهش‌های خود به مطالبی که از منابع اینترنتی به دست آورده‌ایم استناد کنیم و بدان ارجاع دهیم؟ و در پاسخ به همین پرسش به طرح مباحثی در خصوص: روش ارجاع‌دهی در کتاب الکترونیکی، اطلاعات نویسنده یا نویسندگان، سال انتشار، عنوان، ناشر، محل نشر، نشانی الکترونیک کتاب ( به طور کامل و دقیق) و تاریخ دسترسی پرداخت و در ادامه به مواردی دیگر همچون: شیوه مقاله در نشریه‌های الکترونیکی، چگونگی استناد به منابع وب و... اشاره کرد.

نشانی سایت‌های کتاب

در این بخش نشانی مهم‌ترین سایت‌های معتبر در زمینه کتاب همراه با نمایش و نحوه استفاده و کار با این سایت‌ها توضیح داده شد.

دیکشنری‌ها

در این بخش نیز شماری از مهم‌ترین دیکشنری‌ها و سپس مجلات‌ هنری در اینترنت معرفی شد و به صورت عملی همراه با کاربرد و نحوه کار با آنها به حاضران نمایش داده شد.

موزه‌ها و گالری‌ها

در این قسمت، مهم‌ترین سایت‌های متعلق به گالری‌ها و موزه‌های جهان به همراه امکانات و ویژگی‌های هریک معرفی گردید و به عنوان نمونه در معرفی امکانات سایت موزه "متروپولیتن"،  امکانات و قابلیت‌های پژوهشی آن از جمله: دوره‌بندی تاریخی- منطقه‌ای، توضیح یکایک آثار موجود در موزه، نمایش اندازه اصلی، مقالات مرتبط، نقشه‌ها و... همراه با دسته‌بندی موضوعی و محتوایی کامل آثار بررسی شد.

سوری کارگاه  «جستجوی متون و منابع هنری در اینترنت» را با توضیحات تکمیلی خود در خصوص امکانات پژوهشی سایت‌ها و معرفی چند سایت دیگر همراه با ذکر ویژگی‌ها و کاربردهای هریک (از جمله بخش تصاویر سایت کتابخانه کنگره به عنوان یکی از غنی‌ترین منابع آرشیو تصویری تاریخ هنر در جهان) به پایان برد.

یادآور می شود پژوهشکده هنر، کارگاههای تخصصی خود را با هدف ارتقاء کیفی مطالعات پژوهشی در حوزه هنرهای ایران و جهان با حضور صاحبنظران هنری و عموم علاقه‌مندان ادامه خواهد داد.