:: دوره 10، شماره 40 - ( پائیز 1400 ) ::
جلد 10 شماره 40 صفحات 15-7 برگشت به فهرست نسخه ها
واکاوی تحقّق‌پذیریِ مفهومِ فلسفیِ «امتداد» در موسیقی، با تأویل از تعبیر ابن سینا در باب امتداد
علی خاکسار
چکیده:   (2063 مشاهده)
این پژوهش را میتوان از جمله تحقیقاتی برشُمارد که میکوشد مفاهیم ظریف و استوارِ فلسفی را در قلمرو هنر به گونهای مستدل بِکاود. لذا در این مقاله، مفهوم «امتداد» بهعنوان یکی از مفاهیم تأملبرانگیزِ فلسفی، با تأویل از تعبیر خاص ابن سینا در باب امتداد، در خصوص موسیقی مورد واکاوی قرار گرفته، تا بدین پرسشِ بنیادین، پاسخ داده شود که آیا با مدنظر قرار دادن آن که موسیقی برخلاف دیگر هنرها از موادّ خامِ تعینی برای ایجاد فرم استفاده ننموده و صرفاً با اصوات در پیوند بوده و با شنیدن ادراک میگردد، میتوان برای آن امتدادی قائل بود؟ و اگر چنین است، این امتداد به چه مؤلفهها و شاخصهایی وابسته بوده و چگونه خود را در موسیقی میتواند متحقّق سازد؟ در این راستا، این پژوهش‌‌‌‌‌‌ با بکارگیری شیوه مُدلسازی ذهنی و استفاده از روش تحقیق کیفی و بهطور اخص، بررسیهای تحلیلی از نوع تحلیل ساختارشناسانه و واسازی ساختاری به واکاوی مسأله مطروحه پرداخته است. بر این بنیان، نتایج این تحقیق بر آن اذعان دارد که در موسیقی به رغم فقدان صورت جسمیه قابلتعین، بر بنیان ادراکی شنیداری، طیفی از صورتهای بالقوه امتداد، از مُدلی خطی ـ تک بُعدی (امتداد افقی اصواتِ تکصدایی) تا مُدلی خطی از دوبُعدی (امتداد افقی اصواتِ چندصدایی)، و تا مُدلی حلزونیـ چندبُعدی (امتداد توأمان افقی و عمودی اصواتِ چندصدایی) قابلتحقّق است.
واژه‌های کلیدی: موسیقی، امتداد، امتداد افقی، امتداد عمودی، مُدل‌سازی، مُدل خطی، مُدل حلزونی‌
متن کامل [PDF 440 kb]   (874 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/2/24 | پذیرش: 1400/6/3
فهرست منابع
1. ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله. (1339)، التنبیهات و الاشارات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2. ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله. (1363)، روان‌شناسی شفا، ترجمه اکبر دانا سرشت، چاپخانه سپهر، تهران.
3. ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله. (1377)، الهیات نجات، تهران: نشر فکر روز.
4. اسعدی، هومان. (1385)، «مفهوم و ساختار دستگاه در موسیقی کلاسیک ایران، بررسی تطبیقی ردیف». رساله دکتری در رشته پژوهش هنر. دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس. استاد راهنما: دکتر داریوش صفوت. استادان مشاور: دکتر رابرت استیون بلام‌، حسین علیزاده.
5. پیستون، والتر. (1377)، هارمونی، ترجمه سیاوش بیضایی، تهران: انتشارات رودکی.
6. صلیبا، جمیل. (1366)، فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: انتشارات حکمت.
7. صلیبا، جمیل. (1370)، واژه‌نامه فلسفه و علوم اجتماعی، ترجمه کاظم برگ‌نیسی، صادق سجادی. چاپخانه حیدری. تهران: شرکت سهامی انتشار.
8. کاپلستون، فردریک. (1380)، تاریخ فلسفه، از دکارت تا لایب نیتس (جلد چهارم). ترجمه غلامرضا اعوانی. تهران: انتشارات سروش.
9. کیمی ین، راجر. (1380)، درک و دریافت موسیقی. ترجمه حسین یاسینی، تهران: نشر چشمه.
10. مسعودیه، محمدتقی. (1383)، مبانی اتنوموزیکولوژی (موسیقی‌شناسی تطبیقی)، تهران: انتشارات سروش.
11. منصوری، پرویز. (1379)، تئوری بنیادی موسیقی، تهران: نشر کارنامه.
12. منصوری، پرویز. (1378)، هارمونی تحلیلی، تهران: چاپخانه مشعل.
13. Nettl, Bruno (1985), The Western Impact on World Music. Change, Adaptation and Survival, New York: Schirmer Books.
14. Touma, Habib Hassan. (2003). The Music of Arabs. New Expanded edition, translated by Laurie Schwarts. Portland and Cambridge: Amadeus Press.



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 10، شماره 40 - ( پائیز 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها