:: دوره 10، شماره 39 - ( تابستان 1400 ) ::
جلد 10 شماره 39 صفحات 83-67 برگشت به فهرست نسخه ها
پژوهشی پیرامون خاستگاه طبقاتی مخاطبان نقاشی نوگرا بین سال‌های ۱۳۵۰-۱۳۲۰ ه.ش. در ایران
مریم عادل ، حسن بلخاری‌قهی*
چکیده:   (2415 مشاهده)
نقاشی نوگرا یا مدرن ایرانی در فاصله سالهای 1328 تا 1357ه.ش. ظهور، تکوین و توسعه یافت و به جریانی مسلط در فضای هنرهای تجسمی کشور تبدیل شد. تداوم و اقتدار این جریان علاوه بر کنش و فعالیت خالقان-تولیدکنندگان و اقدامات توزیعکنندگان آثار هنری نوگرا نظیر ارائه و فروش آنها، مدیون وجود مصرفکنندگان یا مخاطبان این آثار نیز بوده است. در متون به جای مانده از بازه زمانی مذکور، اعم از نقدها، گزارش نمایشگاهها، و خاطرات برخی کارگزاران فرهنگی، به گروههایی از مخاطبان این آثار اشاره شده است. در مقاله پیشرو، که جزو پژوهشهای تاریخی بر اساس توصیف و تحلیل به کمک مطالعات جامعهشناختی است، نگارنده در تلاش برای یافتن پاسخی برای پرسش از خاستگاه اجتماعی مخاطبان نقاشی نوگرا از میان شهروندان ساکن تهران، به عنوان مرکز اعمال و اجرای سیاست نوسازی از ابتدای دوران پهلوی است. نویسنده با جمعآوری اطلاعات موجود در متون فوقالذکر، و مقایسه آنها با نتایج مطالعات اجتماعی صورت گرفته توسط اشرف و بنوعزیزی، و جان فوران در زمینه طبقات اجتماعی در ایران دوران پهلوی، درستی و اعتبار این اطلاعات پراکنده را مورد بررسی قرار داده همچنین تا حدودی خاستگاه طبقاتی ایشان را در فاصله سه دهه 20 تا 50 ه.ش. روشن نموده است؛ به نحوی که میتوان گفت اکثر مخاطبان نقاشی نوگرا از طبقه فرادست و نخبگان و طبقه متوسط شهری از جمله روشنفکران و دانشجویان بودهاند. هر چند نمیتوان قاطعانه همه آنها را جزو مخاطبان قرار داد.
واژه‌های کلیدی: نقاشی نوگرای ایرانی، مخاطبان، طبقات اجتماعی، روشنفکران، دانشجویان هنر
متن کامل [PDF 448 kb]   (971 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/2/19 | پذیرش: 1400/5/25
فهرست منابع
1. آبراهامیان، یرواند. (1389). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل‌محمدی و محمد ابراهیم فتاحی ولیلایی، تهران: نی.
2. آل‌احمد، جلال. (1373). ادب و هنر امروز ایران. ج 4. با پژوهش و ویرایش مصطفی زمانی‌نیا. تهران: میترا و همکلاسی.
3. آل‌احمد، جلال. (1347). در خدمت و خیانت روشنفکران. تهران: رواق.
4. آتشی، م. (1352). «حسین زنده‌رودی: نقاش رابطه‌های استتیک»، تماشا. سال سوم (146)، 77-76.
5. اباذری، یوسف، و مسعود همتی. (1349). «جوانان دانشجو اوقات فراغت خود را چگونه می‌گذرانند»، مکتب مام. زمستان (13)، 8-4.
6. اشرف، احمد و علی بنو عزیزی. (1386). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران. ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر.
7. الخاص، هانیبال. (1385). بی‌پرده با آفتاب: مجموعه مقالات. ج2. تهران: مجال.
8. الکساندر، ویکتوریا دی. (1396). جامعه‌شناسی هنرها شرحی بر اشکال زیبا و مردم پسند هنر. ترجمه اعظم راودراد، تهران: مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن و انتشارات جامعه‌شناسان.
9. امامی، کریم. (1395). گال..گال..گالری. تهران: نیلوفر.
10. بوردیو، پیر. (1395). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. ترجمه حسن چاوشیان، تهران: ثالث.
11. پاکباز، روئین. (1389). دائره المعارف هنر نقاشی، پیکرسازی، گرافیک. تهران: فرهنگ معاصر.
12. پاکباز، روئین و حسن موریزی‌نژاد. (1395). تالار قندریز تجربه ای در عرصه اجتماعی هنر. تهران: حرفه هنرمند.
14. بی‌نا. (1349). «هنرها و سال‌ها»، تماشا. سال اول (1)، 58-57.
15. بی‌نا. (2537). «رنگ خاک و رنگ سبز: موزه و مرکز هنری و فرهنگی کرمان»، تماشا. سال هشتم (368)، 7-4 و 76.
16. بی‌نا. (1351).«طلوع چهره‌هایی در نقاشی و غروب نوعی از نقاشی: نگاهی به نقاشی های سال 1351 و گزارشی درباره نقاشان»، تماشا. سال اول (103)، 194- 192
17. بی‌نا. (1352). «مومیائی کردن کهنگی‌ها؟: سخنی درباره نمایشگاه‌های کمیته ملی هنرهای تجسمی»، تماشا. سال سوم (152)، 72.
18. بی‌نا. (1350). «نقاشی، تئاتر، سینما، ادبیات: صادق تبریزی»، تماشا. سال اول (2)، 42.
19. پهلوی، محمدرضا. (بی‌تا). به سوی تمدن بزرگ. تهران: کتابخانه پهلوی.
20. حاتم، بهزاد. (1353الف). «طلیعه کامران در گفتگو با بهزاد حاتم»، تماشا. سال چهارم (161)، 69- 68.
21. حاتم، بهزاد. (1353ب). «درباره نقاشی، درباره گالری‌ها: گفتگویی با دریابیگی مدیر گالری مس»، تماشا. سال چهارم (178)، 19- 18.
22. حاتم، بهزاد. (1352). «دستمان خالی رویمان سیاه»، تماشا. سال سوم (153)، 153-152.
23. زهری، ایرج. (2536). «تئاتر ایران و تماشاگرش»، تماشا. سال هفتم (310)، 15-14.
24. دل‌زنده، سیامک. (1395). تحولات تصویری هنر ایران: بررسی انتقادی. تهران: چاپ و نشر نظر.
25. سلطان‌زاده، حامد. (1397). تاریخ تفریح در شهر تهران: در دوران قاجار و پهلوی. تهران: نگارستان اندیشه.
26. شباویز، فلورا و علی‌اصغر محتاج. (2536). «هنرهای تجسمی»: گفتگو با مسئولان 11 نگارخانه در تهران»، تماشا، سال هشتم (356)، 66-56.
27. صمیمی، مینو. (1368). پشت‌ پرده‌های تخت طاووس. مترجم حسین ابوترابیان، تهران: اطلاعات.
28. عرفان، سعید. (1352). «گذری و نظری به گالری‌ها و نمایشگاه‌های شهر ما: چرا تنها شب شلوغ نمایشگاه‌ها، شب افتتاح آن‌هاست»، تماشا. سال سوم (149)، 26 تا 27.
29. فوران، جان. (1377). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال 1500میلادی طابق با 879 شمسی تا انقلاب. ترجمه احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
30. قلی‌پور، علی. (1397). پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی تربیت زیباشناختی ملت در سیاست گذاری فرهنگی دولت. تهران: مؤسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر.
31. کاتوزیان، همایون. (1392). نه مقاله در جامعه‌شناسی تاریخی ایران نفت و توسعه اقتصادی. ترجمه علیرضا طیب، تهران: مرکز.
32. کاتوزیان، همایون. (1387). تضاد دولت و ملت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران. ترجمه علیرضا طیب، تهران: نی.
33. کاوه. (1352الف). «نمایشگاهی از تاریخ نقاشی جهان»، تماشا. زمستان، سال سوم (147)، 17.
34. کاوه. (1352ب). «نقاش بی‌حرف مردم»، تماشا. سال سوم (132)، 81- 80.
35. کیارس، داریوش. (1389الف). «تاریخچه گالری‌های تهران 1. گالری خانه آفتاب»، تندیس. زمستان (191)، 21-20.
36. کیارس، داریوش. (1389ب). «تاریخچه گالری‌های تهران:3. گالری لیتو»، تندیس. زمستان (193)، 13-12.
37. کیارس، داریوش. (1389ج). «تاریخچه گالری‌های تهران:4. گالری نیازی»، تندیس. زمستان (194)، 13-12.
38. کوئن، بروس. (1391). مبانی‌ جامعه‌شناسی. ترجمه دکتر غلامعباس توسلی و دکتر رضا فاضل، تهران: سمت.
39. گرگین، عاطفه. (1351الف). «آینده نمایشگاه‌های نقاشی: آیا روزی تماشاگران نقاشی تنها خود نقاشان خواهند بود؟»، تماشا. سال دوم (65)، 83.
40. گرگین، عاطفه. (1351ب). «فرم‌های بیگانه و هم بسته». تماشا. سال دوم (85). 99.
41. گرگین، عاطفه. (1350). «هنرمند و اجتماع پاسخگوی نیازهای متقابل یکدیگر نیستند: میزگرد نقاشان»، تماشا. سال اول (9)، 45-44.
42. مقدم، حسن. (1351). «تزیین و جستجو در فرم: آثار بهزاد گلپایگانی در انجمن فرهنگی ایران و فرانسه»، تماشا. سال دوم (100)، 83.
43. مک‌کوایل، دنیس. (1380). مخاطب‌شناسی. ترجمه مهدی منتظر قائم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
44. موشتوری، آنتیگون. (1394). جامعه‌شناسی مخاطب در حوزه فرهنگی و هنری. ترجمه حسین میرزائی، تهران: نی.
45. میرزائی، فیروزه، (1352). «سیری در فضاهای شعری شاملو: نظری به نمایشگاه گیتی ناوران»، تماشا. سال سوم (114)، ص 103.
47. وزل، علی‌رضا. (1354). «هنر نقاشی هنوز به توجه بیشتر نیاز دارد»، رستاخیر. زمستان (209)، ص 16.
48. پیران، پرویز. «مفهوم پیچیده طبقه اجتماعی در جامعه پیچیده ایران». (12/08/1398)، (تاریخ بروزرسانی: 1388، 15 فروردین)
51. Abrahamian, Yervand. (1389). Iran between two revolutions. Translated by Ahmad Golmohammadi and Mohammad Ebrahim Fattahi Valilayi, Tehran: Ney.
52. Al-Ahmad, Jalal (1373). Iranian literature and art today. C 4. With research and editing by Mostafa Zamani. Tehran: Mitra and Hamkelasi.
53. Al-Ahmad, Jalal (1347). In the service and betrayal of intellectuals. Tehran: Ravagh.
54. Alkhas, Hannibal. (1385). frankly with the Sun: A Collection of Articles.Vol.2. Tehran: Majal.
55. Alexander, Victoria D. (1396). Sociology of Arts a Description of The Beautiful and Popular Forms of Art. Translated by Azam Ravradrad, Tehran: Institute of Compilation, Translation and Publication of Art Works, "Matn", and sociologists' publications.
56. Emami, Karim. (1395). Gal..Gal..Gallery. Tehran: Niloufar.
57. Baudelaire, Charles. (1394). "Painter of modern life". Translated by Mahtab Bloki. Selected texts from modernism to postmodernism. Editor Lawrence Kahun. Translated by Abdolkarim Rashidian, Tehran: Ney.
58. Bourdieu, Pierre. (1395). Distinction: Social critique of taste judgments. Translated by Hassan Chavoshian, Tehran: Sales.
59. Pakbaz, Ruyin. (1389). Encyclopedia of the art of painting, sculpture, graphics. Tehran: Contemporary Culture.
60. Pahlavi, Mohammad Reza (?). Towards a great civilization. Tehran: Pahlavi Library.
61. Delzendeh, Siyamak .(1395). Visual Developments in Iranian Art: A Critical Study. Tehran: Nazar Publication.
62. Sultanzadeh, Hamed. (1397). History of entertainment in Tehran: during the Qajar and Pahlavi eras. Tehran: Andisheh Negarestan.
63. Samimee, Mino. (1368). The Back of the Takhte Tavoos. Translated by Hossein Aboutorabian, Tehran: Ettelaat.
64. Foran, John. (1377). Fragile Resistance: The history of social developments in Iran from 1500 AD matching 879 hejra, Translated by Ahmad Tadayon, Tehran: Rasa Cultural Services.
65. Gholipur, Ali, (1397). Cultivating public taste in the Pahlavi era Aesthetic education of the nation in the cultural policy of the government. Tehran: Nazar Publication.
66. Katozian, Homayoun. (1392). Nine articles on the historical sociology of Iranian oil and economic development. Translated by Alireza Tayeb, Tehran: Markaz.
67. Katozian, Homayoun. (1387). Conflict between government and nation: Theory of history and politics in Iran. Translated by Alireza Tayeb, Tehran: Ney.
68. Coen, Bruce. (1391). Principles of Sociology. Translated by Dr. Gholamabbas Tavassoli and Dr. Reza Fazel, Tehran: Samt.
69. McQuail, Dennis. (1380). Audience. Translated by Mehdi Montazer Ghaem, Tehran: Center for Media Studies and Research.
70. Mouchtouris, Antigone. (1394). Sociology of the audience in the field of culture and art. Translated by Hossein Mirzaei, Tehran: Ney.
71. Ashraf, Ahmad and Ali Banu Azizi. (1386). Social classes, government and revolution in Iran. Translated by Soheila Torabi Faresani, Tehran: Niloufar.
72. Pakbaz, Rouin and Hassan Morizinejad. (1395). Ghandriz Hall is an experience in the social field of art. Tehran: Herfe ye Honarmand.
74. Atashi, M. (1352). "Hossein Zenderoudi: Painter of Aesthetic Relationships", Tamasha. Third Year (146), 77-76.
75. Abazari, Yousef, and Massoud Hemmati. (1349). "How do young students spend their leisure time", Maktab e Mom. Winter (13), 8-4.
76. ?. (1349). "Arts and Years", Tamasha. First Year (1), 58-57.
77. ?. (2537). "Soil color and green color: Museum and Art and Cultural Center of Kerman", Tamasha. Eighth year (368), 7-4 and 76.
78. ?. (1351). "Rise of figures in painting and the sunset of a type of painting: a look at the paintings of 1351 and a report about painters", Tamasha. First year (103), 194-192
79. ?. (1352). "Mummification of antiquities ?: A talk about the exhibitions of the National Committee of Visual Arts", Tamasha. Third year (152), 72.
80. ?. (1350). "Painting, theater, cinema, literature:" Sadegh Tabrizi "", Tamasha. First year (2), 42.
81. Hatam, Behzad. (1353a). "Talieh Kamran in conversation with Behzad Hatam", Tamasha. Fourth Year (161), 69-68.
82. Hatam, Behzad. (1353 b). "About Painting, About Galleries: An Interview with Daryabigi, Director of Mes Gallery", Tamasha. Fourth Year (178), 19-18.
83. Hatam, Behzad. (1352). "Our Empty hands, we 've been put to Shame", Tamasha. Third Year (153), 153-152.
84. Zohri, Iraj. (2536). "Iranian Theater and its audience", Tamasha. Seventh Year (310), 15-14.
85. Shabawiz, Flora and Ali Asghar Mohtaj. (2536). "Visual Arts": Conversation with the officials of 11 galleries in Tehran ", Tamasha, 8th year (356), 66-56.
86. Erfan, Saeed (1352). "A look at the galleries and exhibitions of our city: why only the busy night of exhibitions is their opening night", Tamasha. Third year (149), 26 to 27
87. kaveh, (1352a). "Exhibition of the history of world painting",Tmasha. third year (147), 17.
88. Kaveh (1352b). "The speechless painter of the people".Tamasha, Third year (132), 81- 80.
89. Kiars, Dariush. (1389a). "History of Tehran Galleries 1. Aftab House Gallery", Tandis. Winter (191), 21-20.
90. Kiars, Dariush. (1389 b). "History of Tehran galleries: 3. Lito Gallery", Tandis. Winter (193), 13-12.
91. Kiars, Dariush. (1389 c). "History of Tehran galleries: 4. Niazi Gallery", Tandis. Winter (194), 13-12.
92. Wolf, emotion. (1351a). "The Future of Painting Exhibitions: Will the painting spectators one day be the only painters themselves?", Tmasha. Second year (65), 83.
93. Gorgin, Atefeh. (1351 b) "Alien and closed forms",Tamasha. second year (85). 99.
94. Gorgin, Atefeh. (1350). "The Artist and the Community Do Not Meet Mutual Needs: The Painters' Roundtable",Tamasha. First Year (9), 45-44.
95. Moghaddam, Hassan. (1351). "Decoration and search in the form: the works of Behzad Golpayegani in the Cultural Association of Iran and France", Tamasha. Second year (100), 83.
96. Mirzaei, Firoozeh, (1352)."A tour into poetic spaces, including: A look at the Giti Navaran exhibition". Third Year (114), p.103.
97. Wazel, Ali Reza. (1354). "The art of painting still needs more attention", Rastakhir. Winter (209), p.16.
98. Piran, Parviz. "The complex concept of social class in a complex Iranian society". (12/08/1398), (Updated date: 1388, 15 April)



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 10، شماره 39 - ( تابستان 1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها